Dyspozycja pracownika

Co oznacza pozostawanie pracownika do dyspozycji pracodawcy?

Zgodnie z art. 128 Kodeksu pracy przez czas pracy należy rozumieć „czas, w którym zatrudniony pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy”. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego pozostawanie pracownika do dyspozycji pracodawcy oznacza, że zatrudniony oczekuje na możliwość podjęcia pracy na terenie zakładu pracy albo w innym miejscu wskazanym przez pracodawcę, ewentualnie w miejscu wskazanym przez siebie i podanym do wiadomości pracodawcy (np. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2007 r., sygn. akt I PK 149/07). To by oznaczało, że „pozostawanie w dyspozycji” należy rozumieć, jako stan, w którym pracownik może niezwłocznie, na wezwanie pracodawcy podjąć pracę. W niektórych jednak sytuacjach pozostawania do dyspozycji pracodawcy nie oznacza, że polecenia są wydawane na bieżąco. Np. w systemie zadaniowym liczy się to, aby pracodawca ustalił zawodowe obowiązki tak, aby zatrudniony mógł je wykonać w trakcie swojej dniówki. Zgodnie bowiem z orzecznictwem Sądu Najwyższego czas pracy w rozumieniu art. 128 Kodeksu pracy ma w systemie zadaniowo-wynikowym doniosłość jedynie na etapie prawidłowego ustalenia zadań, gdyż następnie pracownik zobowiązany jest już pozostawać nie tyle do dyspozycji pracodawcy, ile do „dyspozycji zadań”, które powinien wykonać.

Czasem pracy jest również każda sytuacja, w której zatrudniony – działając w interesie pracodawcy – realizuje cel stosunku pracy. Bez znaczenia jest to, że podejmowane przez pracownika działania nie następują z inicjatywy zwierzchnika.

Generalnie jednak, aby dany okres można było uznać za czas pracy, muszą zostać spełnione dwie przesłanki:

1. pracownik musi pozostawać w dyspozycji pracodawcy – przez dyspozycję należy tu rozumieć gotowość do wykonywania poleceń,
2. dla wykonywania tychże poleceń pracownik musi przebywać w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Czy dojazd do miejsca w którym ma być wykonywana praca jest czasem pracy?

Powyższego oznacza, że faktyczne wykonywanie pracy nie jest konieczne do tego, aby dany okres był do czasu pracy wliczony. Wystarczy, że pracownik jest w dyspozycji pracodawcy, czyli oczekuje na polecenia pracodawcy będąc gotowym do ich wykonania.

Odwiecznym problemem czasu pracy jest dojazd do miejsca, w którym ma być ona wykonywana. Część ekspertów prawa pracy stoi na stanowisku, że dojazd taki nie jest czasem pracy, ponieważ ich zdaniem dyspozycyjność pracownika i gotowość do podjęcia pracy występuje tylko wtedy, gdy są warunki do tego, aby przełożony zlecił pracę zgodną umową o pracę. Jeżeli pracownika w tym czasie przebywa w samochodzie, to zlecenie takiej czynności nie jest możliwe, zatem ten czas dojazdu nie jest tez czasem pracy Warto jednak w tym miejscu zwrócić uwagę na godziny wynikające z harmonogramu, a także miejsce wykonywania służbowych obowiązków. Ważne jest bowiem, w którym miejscu zatrudniony się „melduje”. Jeżeli pracownik miał obowiązek zgłoszenia gotowości do podjęcia pracy w siedzibie firmy, to należy przyjąć, że rozpoczął ją właśnie w tym miejscu, mimo że faktycznie wykonuje ją gdzie indziej. Wówczas dojazd takiego pracownika do pracy należy traktować jako podróż służbową, a jej okres zaliczyć do czasu pracy. Jeżeli natomiast harmonogram określa inne miejsce świadczenia pracy, bez obowiązku zgłaszania się w siedzibie pracodawcy, to gotowość pracownika rozpoczyna się w z chwilą dotarcia do niestałego miejsca pracy. Od tej chwili pozostaje on do dyspozycji pracodawcy i rozpoczyna się jego czas pracy.

Czynności przygotowawcze pracownika przed pracą zasadniczą

Przenosząc powyższe rozważania na grunt zadanego przez Pana pytania, przypuszcza, że pracodawca nie jest skłonny uznawać czasu poświęconego w miejscowości zamieszkania na wpłatę do banku i innych czynności oraz dojazdu za czas pracy. Nie jest to podejście, które można określić jako prawidłowe, ponieważ istotna tu jest dyspozycja pracownika i działanie na rzecz pracodawcy. Czynność wpłaty pieniędzy i dojazd pracownik podejmuje w związku z takim zorganizowaniem czasu pracy przez pracodawcę, które tych czynności wymaga. Zatem czynności np. przygotowawcze pracownika przed pracą zasadniczą stanowią bez wątpienia działanie na rzecz pracodawcy, które w mojej opinii bezwzględnie należy zaliczyć do czasu pracy zatrudnionego.