Doradca tymczasowy na czas postępowania o ubezwłasnowolnienie

Postępowanie z wniosku o ubezwłasnowolnienie

Zacznijmy od zacytowania artykułu 548 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.):

„§ 1. Jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania, ustanowić dla niej doradcę tymczasowego, gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub mienia.

§ 2. Przed ustanowieniem doradcy tymczasowego należy wysłuchać osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

§ 3. Doradcą tymczasowym należy ustanowić przede wszystkim małżonka, krewnego lub inną osobę bliską, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na dobro osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

§ 4. Sąd może zwrócić się do organizacji pozarządowej wymienionej w art. 546 § 3 o wskazanie osoby, która mogłaby być ustanowiona doradcą tymczasowym.

§ 5. Postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego staje się skuteczne z chwilą doręczenia go osobie, której dotyczy wniosek. W wypadkach określonych w art. 556 postanowienie staje się skuteczne z chwilą wydania.”

Zacytowany artykuł ustawowy dotyczy ważnych (szczególnie zaś pilnych) spraw, które należy załatwiać w interesie osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Wprawdzie nie można z góry przewidzieć czasu trwania postępowania sądowego – także w sprawie o ubezwłasnowolnienie (art. 544 i następne K.p.c.), ale właśnie artykuł 548 K.p.c. pozwala na podjęcie przez sąd rozwiązania tymczasowego (na czas trwania postępowania z wniosku o ubezwłasnowolnienie). Z uwagi na to w trakcie postępowania lub w samym wniosku podstawowym (o orzeczenie ubezwłasnowolnienia) należałoby przedstawić sądowi – a w pierwszej instancji o ubezwłasnowolnieniu orzeka sąd okręgowy (art. 544 K.p.c.) – wniosek szczegółowy o ustanowienie doradcy tymczasowego.               

Ustanowienie kuratora dla osoby niepełnosprawnej

Przydać się może także kontakt z „sądem opiekuńczym”, czyli z odpowiednim wydziałem miejscowo właściwego sądu rejonowego, ponieważ nadzór nad sprawowaniem opieki i kurateli sprawuje „sąd opiekuńczy”, który z reguły także ustanawia daną osobę do pełnienia funkcji z tego zakresu. O „sądzie opiekuńczym” wspominam także z uwagi na treść artykułu 183 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.):

„§ 1. Dla osoby niepełnosprawnej ustanawia się kuratora, jeżeli osoba ta potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw albo spraw określonego rodzaju lub do załatwienia poszczególnej sprawy. Zakres obowiązków i uprawnień kuratora określa sąd opiekuńczy.

§ 2. Kuratelę uchyla się na żądanie osoby niepełnosprawnej, dla której była ustanowiona.”

Na ogół kuratora „w trybie” artykułu 183 K.r.o. (a więc bez orzekania ubezwłasnowolnienia) ustanawia się dla osoby, która może wypowiedzieć się co do potrzeby ustanowienia takiego kuratora, więc proszę o unikanie nadmiernych nadziei w tym zakresie.

Czy wnuczka może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie babci?

Pani, jako zstępna (czyli zaliczająca się do krewnych w linii prostej), jest uprawniona zawnioskować (nawet samodzielnie) do miejscowo właściwego sądu okręgowego o ubezwłasnowolnienie swej babci. Z uwagi na relacje rodzinne przydałoby się powiadomić innych najbliższych krewnych o takowym wniosku lub krewnych (zwłaszcza dzieci Pani babci) wskazać w piśmie do sądu (jako możliwych uczestników postępowania); czasami zdarza się, że jedno dziecko osoby ubezwłasnowolnionej (i to w miarę normalnie funkcjonującej) dowiaduje się po jakimś czasie o ubezwłasnowolnieniu rodzica, co na ogół utrudnia relacje rodzinne). Synowa nie jest zstępną. Przywołajmy treść artykułu 545 K.p.c.:

„§ 1.Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić:

1) małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;

2) jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;

3) jej przedstawiciel ustawowy.

§ 2. Krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego.

§ 3. Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletności osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

§ 4. Kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny.”

Gdyby dla Pani babci został ustanowiony doradca tymczasowy (w postępowaniu o jej ubezwłasnowolnienie) albo kurator na podstawie artykułu 183 K.r.o., to czas trwania postępowania o jej ubezwłasnowolnienie zapewne miałby znaczenie niezbyt duże – a trzeba się liczyć z tym, że sąd zapewne będzie opierać się na opinii specjalistycznej, której przygotowanie trochę trwa. Proponuję dotyczące ubezwłasnowolnienia przepisy proceduralne (art. 544 i następne K.p.c.) omówić spokojnie z lekarzem, który ma doświadczenie w sprawach o ubezwłasnowolnienie; zapewne w grę wchodziłoby ubezwłasnowolnienie całkowite – przewidziane w artykule. 13 Kodeksu cywilnego (K.c.).

Poza tym proponuję spróbować skorzystać z godzin przyjęć w „sądzie opiekuńczym”. Być może w sytuacji Pani babci (zwłaszcza po przedstawieniu dokumentacji) udałoby się uzyskać postanowienie sądu o umieszczeniu starszej pani w odpowiedniej placówce przed jej ewentualnym ubezwłasnowolnieniem – na takie decyzje sądu pozwalają przepisy o lecznictwie (zarówno w przypadku chorób somatycznych, jak i z zakresu ochrony zdrowia psychicznego).