Dodatki i świadczenia dla osoby zajmującej się schorowaną teściową

Dla opiekunów osób niepełnosprawnych prawo przewiduje kilka rodzajów wsparcia. Jest Pani jednak synową, jedynie spowinowaconą z niepełnosprawną. To ogranicza Pani pole manewru.

Świadczenie pielęgnacyjne dla synowej

Zgodnie z art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych „przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego wymaga stwierdzenia przez organ, iż spełnione zostały kumulatywnie następujące przesłanki:

1) osoba wymagająca opieki legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności

2) osoba ubiegająca się o świadczenie zrezygnowała z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej

3) wystąpiła konieczność sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności przez osobę ubiegającą się o świadczenie,

4) pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a koniecznością opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności występuje związek przyczynowy,

nie zachodzą wyłączenia prawa do świadczenia przewidziane w art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych”.

Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 9 grudnia 2013 r. podjął uchwałę o sygn. akt I OPS 5/13 (dostępna w centralnej bazie orzeczeń NSA), w której stwierdzono, że „osobie, którą nie obciąża obowiązek alimentacyjny względem pełnoletniego członka rodziny, legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, i która nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad tym niepełnosprawnym członkiem rodziny, w stanie prawnym obowiązującym przed 1 stycznia 2013 r., nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne na podstawie art. 17 ust. 1 i ust. 1a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych”.

W wyroku z dnia 9.3.2012 r. o sygn. I OSK 1982/11, Lex nr 1125345, NSA wskazał, że „wykluczenie z kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego zobowiązanego do alimentacji powinowatego męża matki dziecka niepełnosprawnego (będącego pełnoletnim pasierbem wnioskodawcy), pozostaje w sprzeczności z art. 144 § 1 kro w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 2 i ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych”. W wyroku z dnia 27.11.2008 r. o sygn. IV SA/Po 210/08, z aprobująca glosą J. Mikołajewicza, WSA w Poznaniu podniósł, że „z systemu prawa dekodowana winna być norma prawna, która umacnia więź rodzinną i wspiera osoby alimentujące bliskich (w tym poza ustawowym obowiązkiem alimentacji), dotkniętych niepełnosprawnością w stopniu znacznym, także przez przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego rodzeństwu bądź zstępnym rodzeństwa”. W wyroku z dnia 10.2.2011 r. o sygn. I OSK 1873/10 NSA opowiedział się za prawem siostrzenicy do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad wujem.

W szeregu wyroków Wojewódzkie Sądy Administracyjne opowiedziały się za prawem do świadczenia pielęgnacyjnego dla powinowatych I stopnia, których nie łączy ustawowy obowiązek alimentacyjny (np. dla synowej, opiekującej się teściową bądź teściem; dla teściowej opiekującej się zięciem; dla wnuka opiekującego się żonatym dziadkiem; dla wnuczki opiekującej się babcią, gdy żyją dzieci babci; dla syna opiekującego się ojcem bądź matką, pozostającym w związku małżeńskim). Za prawem do świadczenia pielęgnacyjnego dla żony opiekującej się mężem (bądź dla męża opiekującego się żoną) opowiedział się w szczególności WSA w Poznaniu w wyrokach z: 21.6.2012 r., sygn. akt IV SA/Po 319/11; 5.7.2012 r., sygn. akt IV SA/Po 342/11; sygn. akt IV SA/Po 327/12; WSA w Warszawie z: 5.7.2012 r., sygn. akt I SA/Wa 880/12.

Krąg uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego

Na skutek wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2008 r. o sygn. akt P 27/07 (OTK ZU-A 2008, nr 6 poz. 107) i z dnia 22 lipca 2008 r. o sygn. akt P 41/07 (OTK ZU-A 2008, nr 6, poz. 109), którymi uznano za sprzeczne z Konstytucją RP pominięcie wśród osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego innych członków rodziny, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny, sprawujących opiekę nad niepełnoletnim, niesprawnym członkiem rodziny, a także nad innym członkiem rodziny wymagającym opieki, ustawodawca rozszerzył krąg osób uprawnionych do tego świadczenia.

Stosownie do obowiązującego brzmienia art. 17 ust. 1 i ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych „świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:

1) matce albo ojcu,

2) opiekunowi faktycznemu dziecka,

3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności

– jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji”.

W myśl art. 17 ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych osobie innej niż spokrewniona w pierwszym stopniu, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku, gdy nie ma osoby spokrewnionej w pierwszym stopniu albo gdy osoba ta nie jest w stanie sprawować opieki o której mowa w ust. 1.

Jeśli teściowa nie ma bliższej osoby w rodzinie – męża, syna – może Pani ubiegać się o to świadczenie.