Dodatek do emerytury z tytułu opłacania składek z gospodarstwa rolnego

Zwiększenie emerytury z ZUS o część rolną

Odnosząc się do stanu faktycznego opisanego w treści pytania, wyjaśniam, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przyznając zwiększenie pobieranego świadczenia o tzw. część rolną wyłącznie od daty złożonego wniosku (od miesiąca, w którym wniosek złożono), postąpił zgodnie z obowiązującymi przepisami. Przepisy ustawy o emeryturach i rentach nie przewidują w tym zakresie wyrównania dodatku wstecz.

Zgodnie z art. 101 ustawy emerytalnej, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy wysokości pobieranego świadczenia, poprzez jego podwyższenie – w tej sprawie o tzw. część rolną – to podwyższone świadczenie (emeryturę) wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do podwyższonego świadczenia, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ustalenie nowej wysokości świadczenia (emerytury) z uwzględnieniem opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FUSR).

Ponadto zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty świadczeń (Dz. U z 1983 r. Nr 10, poz. 49 ze zm.), a dokładnie z treścią § 7 – wnioski o przyznanie wzrostu pobieranego świadczenia lub dodatku do tego świadczenia, w tym dodatku z części rolnej, czyli z tytułu podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników i opłacaniu z tego tytułu składek na FUSR (art. 10 ustawy emerytalnej), przyjmują organy rentowe, które wydały decyzję w przedmiocie przyznania świadczenia, np. emerytury.

Wniosek o wypłatę dodatku do emerytury za prowadzenie gospodarstwa

W myśl § 9 ust. 1 wymienionego rozporządzenia za datę zgłoszenia wniosku przyjmuje się datę jego złożenia na piśmie w organie rentowym lub datę ustnego zgłoszenia wniosku do protokołu w organie rentowym, a także datę sporządzenia wniosku przez zakład pracy, zakład karny lub areszt śledczy uprawniony do przyjmowania wniosków o emerytury i renty, a w razie przesłania wniosku za pośrednictwem poczty – datę nadania wniosku w polskim urzędzie pocztowo-telekomunikacyjnym.

Co do drugiej części Pana pytania, informuję, że w momencie ubiegania się przez Pana mamę o emeryturę, oczywiście dodatek od prowadzenia gospodarstwa istniał – przewidywały go przepisy ustawy emerytalnej. Nie rozumiem, dlaczego wówczas nie poinformowano Pańskiej mamy, aby dostarczyła dowód opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenie rolnicze. Gdyby taki dokument został dostarczony do ZUS-u, wraz ze złożonym wnioskiem o wypłatę dodatku lub łącznie z wnioskiem o przyznanie emerytury, to emerytura byłaby wypłacana w wyższej kwocie z uwzględnieniem tego dodatku.

Czy ZUS wyrówna dodatek z tytułu opłacania składek z gospodarstwa rolnego za okres wstecz?

Dodatek ten bowiem wypłacany jest na wniosek emeryta od miesiąca, w którym wniosek wpłynął do ZUS – tak stanowią przepisy prawa.

Jeżeli chodzi o okres 3 lat wstecz, o którym Pan wspomina, wyjaśniam, że owszem do 3 lat wstecz ZUS wyrównuje świadczenia (w tym dodatki), jeżeli nie wypłaca świadczenia z powodu swojego błędu (błąd ZUS-u).

Jeżeli z powodu błędu ZUS-u nie wypłacono dodatku przez okres 4 lub 5 lat, to emeryt może domagać się zwrotu tylko za okres 3 lat wstecz, ponieważ roszczenie za okres pozostały uległo przedawnieniu. Okres przedawnienia wynosi 3 lata wstecz, licząc od daty, kiedy świadczenie stało się wymagalne.

W tej sprawie musiałby Pan udowodnić, że dokumenty były w posiadaniu ZUS-u, świadczenie było przyznane, a z powodu błędu ZUS-u nie następowała wypłata.

Proponuję podejść do ZUS razem z mamą i poprosić o akta emerytalne. ZUS ma obowiązek je okazać, po to aby Pan pooglądał ich zawartość, oczywiście w obecności mamy i pracownika ZUS.

Mogła mieć miejsce taka sytuacja, że zaświadczenie mama dostarczyła, ZUS doliczył lata pracy z gospodarstwa, a ominął część należną z tytułu opłacania składek na FURS, wówczas możliwe, że przysługiwałoby Pańskiej mamie roszczenie wobec ZUS o wyrównanie wypłaty wstecz.

Doliczanie lat z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym

Odnosząc się do sprawy doliczania lat z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym informuję, że regulacje dotyczące tzw. zwiększenia rolnego zawarte w treści art. 56 ustawy emerytalnej wiążą się z tzw. kwestią podwójnego ubezpieczenia, to znaczy do 31 grudnia 1988 r. istniał obowiązek ubezpieczenia zarówno z tytułu podlegania ubezpieczeniu pracowniczemu, jak i prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Od 1 stycznia 1989 r. obowiązek ten ustał, o ile osoba prowadząca gospodarstwo rolne pozostawała w stosunku pracy w wymiarze co najmniej 1/2 etatu w danym zawodzie, albo była objęta innymi przepisami o ubezpieczeniu społecznym lub zaopatrzeniu emerytalnym.

Rekompensatą za okres podwójnego ubezpieczenia (zbieg opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników i ubezpieczenie pracownicze) jest instytucja zwiększenia świadczenia również w sytuacji, gdy okresów pracy rolnej nie wykorzystano w celu uzupełnienia okresów składkowych lub nieskładkowych.

Przed rokiem 1990 do stażu ubezpieczeniowego był doliczany okres pracy w gospodarstwie rolnym. Po zmianie przepisów okres pracy na gospodarstwie rolnym jest tylko brany pod uwagę jako tzw. okres hipotetyczny, czyli uzupełniający do ustalenia prawa do emerytury, i tylko w zakresie niezbędnym doliczany, czyli w takim zakresie, w jakim świadczeniobiorcy jest niezbędny do uzyskania prawa do świadczenia.

Za okres pracy na gospodarstwie rolnym również nie uzyskuje emeryt zwiększenia wysokości emerytury.

ZUS może jedynie upierać się przy swojej racji z tego powodu, iż dodatek z tytułu opłacania składek na FUSR podlegał uwzględnieniu jedynie na wniosek zgłoszony przez emeryta. Skoro wniosku emeryta nie było, to takiego dodatku nie wypłacał.

Niestety trudno będzie także na drodze postępowania sądowego wyrażone w tym zakresie stanowisko ZUS-u miarodajnie podważyć.