Dobrowolne ubezpieczenie w KRUS

Przez 21 lat pani Jolanta była ubezpieczona w KRUS jako żona rolnika. 1,5 roku temu małżeństwo sprzedało gospodarstwo, a mąż znalazł pracę poza rolnictwem. Pani Jolanta jednak nie pracuje i w związku z tym pyta, czy może skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia w KRUS, skoro była ubezpieczona przez ponad 12,5 roku.

Kto może ubezpieczyć się dobrowolnie w KRUS?

Według informacji KRUS:

Osoby niespełniające warunków do podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu, dla których działalność rolnicza stanowi stałe źródło utrzymania, mogą ubezpieczyć się dobrowolnie po złożeniu stosownego wniosku w jednostce KRUS.

Rolnik prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwie o powierzchni równej 1 ha przeliczeniowemu i poniżej 1 ha przeliczeniowego (a także jego małżonek i domownik) oraz osoba, która – będąc rolnikiem – przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach, jeśli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, ani nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty, może być objęty ubezpieczeniem:

• w pełnym zakresie, tzn. jednocześnie ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim oraz ubezpieczeniem emerytalno-rentowym
• lub tylko ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim.

Ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników i ich domowników

Osoba, która aktualnie jest rolnikiem prowadzącym działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o powierzchni równej 1 ha przeliczeniowemu i poniżej 1 ha przeliczeniowego, albo jest jego małżonkiem lub domownikiem, a także osoba, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia na odpowiednich zasadach, może podlegać ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na wniosek tylko pod warunkiem, że jednocześnie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie. Osoba taka nie może natomiast podlegać wyłącznie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się:

• osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy,
• osobę pobierająca rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową.

Okres 12 lat i 6 miesięcy dotyczy rolnika, nie domownika.

Pani Jolanta mogłaby skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia w KRUS w pierwszym opisanym przypadku, posiadając 1 ha lub mniej, a byłoby to jedyne źródło jej utrzymania.

Pojęcie rolnika i jego domownika według ustawy

W art. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników czytamy: „ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) rolniku – rozumie się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia,

2) domowniku – rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

• ukończyła 16 lat,
• pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
• stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy”.

Za domownika w rozumieniu art. 6 pkt 2 tej ustawy uznaje się osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Stała praca w gospodarstwie rolnym wymaga również pewnego psychicznego nastawienia polegającego na wiązaniu się w pewnym okresie z gospodarstwem rolnym i nieszukaniu stałego zatrudnienia poza nim (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 28 czerwca 1994 r., sygn. akt III AUr 206/94, OSNAiSN 1994/7-8, poz. 62).

Pani Jolanta nie była ubezpieczona jako rolnik, więc ten przepis nie ma do niej zastosowania.

Ile wynosi składka na dobrowolne ubezpieczenie w KRUS?

W pierwszym kwartale 2024 roku, miesięczna składka na ubezpieczenia wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie dla osób związanych z rolnictwem wynosi 60 złotych. Ubezpieczenie to obejmuje rolników:

• prowadzących własne gospodarstwa,
• ich małżonków,
• domowników,
• pomocników rolników.

Opłata za ubezpieczenie KRUS jest płacona co kwartał, co oznacza, że łączna kwota do zapłacenia wynosi 180 złotych (3 razy po 60 zł). Niezależnie od wielkości gospodarstwa rolnego, ubezpieczenie zapewnia ochronę przez cały miesiąc dla rolnika, jego małżonka i domowników. Warto zaznaczyć, że opłata za ubezpieczenie pomocników rolnika również wynosi 60 złotych miesięcznie, czyli 180 złotych za cały kwartał.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 28 czerwca 1994 r., sygn. akt III AUr 206/94