Długoterminowa współpraca na umowie o dzieło - sposób rozliczenia

Współpraca na zasadzie umów o dzieło

Z opisu stanu faktycznego wynika, że zamierza Pan nawiązać współpracę z firmą, która oferuje Panu umowę o dzieło.

Strony stosunkowo często decydują się na tego rodzaju umowę z uwagi na mniejsze obciążenia publiczno-prawne wynikające – co do zasady – z braku jej oskładkowania.

Umowa o dzieło jest umową nazwaną uregulowaną w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.). Zgodnie z art. 627 przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umową rezultatu. Oznacza to, że strony powinny dokładnie określić przedmiot takiej umowy. Rezultatem takiej umowy powinno być dzieło o indywidualnym charakterze, stworzonym przez jego wykonawcę. Charakterystyczną cechą umowy o dzieło jest również to, że – w przeciwieństwie do umowy zlecenia – nie występuje tu powtarzalność czynności (świadczenia). Potwierdza to bogate orzecznictwo sądowe, które wykształciło się w następstwie wnoszenia odwołań od decyzji ZUS „przekształcających” umowy o dzieło w umowy zlecenia.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 19 listopada 2015 r. (sygn. akt III AUa 944/15), przedmiot umowy o dzieło może zostać określony w różny sposób, jednakże określenie to musi być na tyle precyzyjne, aby nie było wątpliwości, o jakie dzieło chodzi. Nadto cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, przez co rozumie się jego niezależność od dalszego działania twórcy. Wykonanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, jest natomiast cechą charakterystyczną tak dla umów zlecenia (gdy chodzi o czynności prawne – art. 734 § 1 Kodeksu cywilnego), jak i dla umów o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami (gdy chodzi o czynności faktyczne – art. 750).

Z kolei z wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 5 czerwca 2019 r., sygn. akt III AUa 909/18, wynika, że „umowa o dzieło stanowi (…) zobowiązanie do świadczenia jednorazowego po obu stronach tego stosunku zobowiązaniowego. Stosunek prawny wynikający z umowy o dzieło nie ma charakteru zobowiązania trwałego. Nie może zatem polegać na wykonywaniu szeregu podobnych czynności powtarzających się w określonych jednostkach czasu”.

W niniejszej sprawie warto rozważyć i przedyskutować z zamawiającym, czy faktycznie podstawą współpracy nie powinna być umowa-zlecenia (umowa o świadczenie usług).

Wynagrodzenie z umowy o dzieło

Osoba wykonująca samodzielną umowę o dzieło (wykonawca) nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w ZUS. Zlecający wykonanie dzieła nie ma więc obowiązku zgłoszenia takiej osoby do ww. ubezpieczeń i rozliczania za taką osobę składek ZUS. Zlecający umowy o dzieło od 1 stycznia 2021 r. mają jednak obowiązek informowania ZUS-u o zawartych umowach o dzieło. Obowiązek ten wynika z art. 36 ust. 17 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), zgodnie z którym „płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy”.

Wynagrodzenie z umowy o dzieło zalicza się do przychodów z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 z późn. zm.)). Może być ono również zakwalifikowane do przychodów z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 ww. ustawy. Dzieje się tak wówczas, gdy w ramach takiej umowy zostaną uzyskane m.in. przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów.

Od wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło podmiot zlecający wykonanie dzieła zobowiązany jest pobrać zaliczkę na podatek dochodowy stosując do dokonywanego świadczenia najniższą stawkę podatkową określoną w skali, czyli 17%.

Wykonawca dzieła będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej zobowiązany jest na żądanie zamawiającego do wystawienia rachunku. Obowiązek wystawienia rachunku powinien wynikać z umowy. W praktyce najczęściej dzieje się tak, że to zamawiający przygotowuje rachunek w imieniu wykonawcy.

Umowy a działalność gospodarcza

W przypadku umowy o dzieło przepisy nie wprowadzają żadnego limitu, którego przekroczenie powodowałoby obowiązek założenia działalności gospodarczej.

Takie obwarowania dotyczą osób prowadzących tzw. działalność nieewidencjonowaną/nierejestrowaną. Działalność nieewidencjonowana umożliwia wykonywanie drobnej działalności, która nie jest działalnością gospodarczą i nie podlega wpisowi do CEIDG. Działalność nieewidencjonowana uregulowana jest w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646 z późn. zm.).

Osoba fizyczna, która wykonuje działalność nieewidencjonowaną, nie ma obowiązku składania wniosku o wpis do CEIDG. Jeżeli jednak przychód należny z działalności nieewidencjonowanej przekroczy w danym miesiącu wysokość 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, działalność ta staje się z mocy prawa działalnością gospodarczą począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości dopuszczalnego przychodu należnego. W tej sytuacji osoba, która wykonywała dotychczas działalność nieewidencjonowaną, zobowiązana jest złożyć wniosek o wpis do CEIDG w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej wysokości należnego przychodu.