Długi spadkowe a ich przedawnienie

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Z chwilą śmierci spadkodawcy wszelkie prawa i obowiązki przechodzą na spadkobierców. Nawet w sytuacji, w której spadkobiercy nie wiedzieli o zaciągniętych przez spadkodawcę kredytach czy pożyczkach (np. nie uwzględnia ich spis inwentarza), spadkobiercy odpowiadają za zobowiązania spadkodawcy. Co więcej, brak wiedzy o zaciągniętych przez spadkodawcę zobowiązaniach nie powoduje, że spadkobierca nie odpowiada za odsetki od zobowiązania (ustawowe za opóźnienie i umowne).

Czy jest termin na dochodzenie roszczeń po upływie którego wygasają roszczenia wierzycieli?

Nie ma żadnego terminu dochodzenia roszczeń od spadkobiercy, którego upływ powodowałby wygaśnięcie roszczeń wierzyciela. Wierzyciel ma prawo domagać się od Pani zapłaty wszelkich zaległości. Jako spadkobierca odpowiada Pani również za odsetki od niespłaconych zobowiązań.

Wierzyciel nie ma obowiązku upominać się o spłatę zaległości, wzywać do zapłaty czy wszczynać w określonym terminie postępowania sądowego czy egzekucyjnego. To na dłużniku spoczywa obowiązek spłaty w terminie należności.

Czy długi spadkowe mogą się przedawnić?

Należy jednak pamiętać, że jeżeli wierzyciel nie podejmuje żadnych kroków w celu wyegzekwowania swoich roszczeń wobec dłużnika (spadkobierców dłużnika), to upływ czasu może spowodować przedawnienie roszczenia.

Przedawnienie roszczenia powoduje, że staje się ono tzw. roszczeniem naturalnym. Przedawnienie nie powoduje umorzenia czy wygaśnięcia zobowiązania.

Stosownie do art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego przedawnienie roszczenia polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się z korzystania z zarzutu przedawnienia.

Możliwe, że w Pani przypadku nastąpiło przedawnienie roszczeń. Pisze Pani bowiem, że dług spadkowy wynika z umowy kredytu zawartej przez Pani mamę w 1999 r. Od zawarcia tej umowy upłynęło już 10 lat. Pisze Pani w pytaniu, że bank nie podjął przeciwko mamie żadnych kroków (w szczególności na drodze sądowej) w celu wyegzekwowania tego długu spadkowego.

Zobowiązanie z umowy kredytu czy pożyczki, jako że jest zobowiązaniem związanym z działalnością gospodarczą prowadzoną przez bank, ulega przedawnieniu z terminem 3-letnim. Bieg terminu przedawnienia zaczyna się w momencie, kiedy roszczenie stało się wymagalne. Wymagalność roszczenia następuje zaś w dniu, w którym spadkodawca miał obowiązek spłacić kredyt. Jeżeli kredyt miał być spłacany w ratach, poszczególne raty stają się wymagalne w terminie określonym w umowie kredytu.

Kiedy bieg przedawnienia roszczenia może zostać przerwany?

Bieg przedawnienia może zostać przerwany przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje oraz przez wszczęcie mediacji.

Należy pamiętać, że Kodeks cywilny nie wymaga dla uznania roszczenia żadnej szczególnej formy, co oznacza, że może ono nastąpić nie tylko w sposób wyraźny, ale i dorozumiany. Jeżeli np. wystąpi Pani do banku z prośbą o umorzenie odsetek czy rozłożenie zaległości na raty, takie działanie zostanie poczytane za uznanie roszczenia. Po przerwaniu biegu przedawnienia biegnie on na nowo.

W Pani przypadku proponowałbym wystąpić do banku, który zgłosił swoje roszczenie, z pismem, w którym oświadczy Pani, że roszczenie jest przedawnione i dlatego nie spłaci Pani tego zobowiązania. Może Pani w szczególności podać, że termin przedawnienia roszczenia banku wynosi 3 lata od dnia wymagalności poszczególnych rat, że ten termin już upłynął, a w tym czasie bank nie wszczął żadnych czynności w celu wyegzekwowania roszczenia.

Jeżeli jednak okaże się, że bank wystąpił do sądu przeciwko Pani mamie o zapłatę należności, to wówczas termin przedawnienia tego roszczenia wynosi 10 lat od chwili uprawomocnienia się orzeczenia.

Jeżeli bank wystąpi przeciwko Pani do sądu o zapłatę długu mamy, to wówczas może Pani podnieść w odpowiedzi zarzut przedawnienia roszczenia. Jeżeli roszczenie faktycznie uległo przedawnieniu, to sąd oddali pozew o zapłatę.

Jeżeli w toku postępowania okaże się, że bieg przedawnienia został przerwany (np. przez wszczęcie postępowania o zapłatę) i jeszcze nie upłynął, to sąd zasądzi od Pani na rzecz banku dochodzoną kwotę. Bank będzie mógł się domagać odsetek od należności głównej. Jak już wspomniałem powyżej, brak wiedzy o zaciągniętych przez spadkodawcę zobowiązaniach nie powoduje, że spadkobierca nie odpowiada za odsetki od zobowiązania (ustawowe za opóźnienie i umowne).

Ewentualnie może Pani próbować uchylić się od zapłaty odsetek, powołując się na zasady współżycia społecznego, ale będzie to niezmiernie trudne.

Tego, że banki udzielały Pani mamie kredytów, mimo że była już zadłużona, nie może Pani wykorzystać w ewentualnej sprawie sądowej. Bank nie ma obowiązku sprawdzania, czy potencjalny klient ma inne zobowiązania. Banki często tak robią, ale są to procedury wewnętrzne banków. To w interesie Pani mamy było, by nie doprowadzić do sytuacji, w której nie będzie w stanie spłacać zaległości.

Z uwagi na to, że z Pani pytania wynika, że wielce prawdopodobne jest, że roszczenie banku jest przedawnione, warto zacząć działania – tak jak wspomniałem wcześniej – od napisania stosowanego pisma do banku, w którym wskaże Pani, że uchyla się Pani od odpowiedzialności za zobowiązanie ze względu na przedawnienie spłaty kredytu.