Darowizna połowy samochodu

Jak wynika z opisu, w czasie trwania małżeństwa nabyty został samochód osobowy. Według Pana na działalność gospodarczą. Został z niej wycofany na cele prywatne. W małżeństwie obowiązuje wspólność majątkowa. Samochód zarejestrowany jest na obydwoje małżonków. Stanowi on przedmiot majątku wspólnego.

Darowizny między małżonkami

Małżonkowie w trakcie trwania wspólności majątkowej mogą przekazywać darowizny między sobą:

• pomiędzy majątkiem osobistym jednego z małżonków a majątkiem osobistym drugiego współmałżonka,
• pomiędzy majątkiem osobistym jednego z współmałżonków a majątkiem wspólnym (rozszerzenie wspólności majątkowej).

Może również wystąpić sytuacja przekazania darowizny z majątku wspólnego do majątku osobistego jednego z współmałżonków, jednak w niektórych przypadkach podjęcie takich czynności może być odebrane za podział majątku wspólnego, a póki trwa wspólność majątkowa, to samodzielne dysponowanie przez jednego z współmałżonków majątkiem wspólnym na rzecz majątku odrębnego jest niedopuszczalne.

Ponadto ruchy pomiędzy majątkiem wspólnym a osobistym nie mogą pozostać w uszczerbku w stosunku do wierzycieli.

Na mocy art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny)”.

Taka wspólność majątkowa ma charakter współwłasności łącznej – oznacza to, że żadne z Państwa nie posiada udziału w majątku, ale jest właścicielem całości wraz z drugim małżonkiem. Żadne z Państwa nie może zatem rozporządzić swoim prawem na rzecz osób trzecich. Musieliby to Państwo zrobić wspólnie.

Niemożność przekazania darowizną połowy samochodu

Co do zasady uznaje się, że przekazania w formie zwykłej darowizny swojej części w majątku wspólnym np. 1/2 samochodu na rzecz drugiego małżonka nie jest możliwe. Takie postępowanie w czasie trwania małżeństwa może nosić znamiona podziału majątku wspólnego.

W rachubę wchodzi darowizna pomiędzy majątkiem wspólnym a osobistym. Sąd Najwyższy, zajął stanowisko, że w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej dopuszczalne jest rozporządzenie przez małżonka przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego drugiego małżonka. Możliwość zawierania takich umów wynika z faktu, że małżonkowie mają prawo dysponować swoim majątkiem, a on ma służyć przede wszystkim im samym.

Zgodnie z art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa”.

Przeniesienie składników majątku

Ustawodawca dopuszcza modyfikowanie ustroju wspólności małżeńskiej majątkowej, w tym także co do niektórych tylko rodzajów składników majątku. W opisanej sytuacji miałoby dojść do przeniesienia konkretnego prawa majątkowego z jednego majątku (wspólnego) do drugiego (osobistego). Takie przeniesienie jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów określonej w art. 353¹ Kodeksu cywilnego.

Przeniesienie to nie stanowi ono jednak rozszerzenia wspólności / ustanowienia rozdzielności majątkowej, co do danych składników majątku (nie ma tu bowiem rozstrzygnięcia „organizacyjnego” na przyszłość podającego zasady zaliczania do majątku wspólnego i osobistego), ale jest „rozporządzeniem dotyczącym konkretnego, indywidualnie oznaczonego przedmiotu majątku wspólnego, który z woli małżonków ma wejść do majątku odrębnego jednego z nich” (wyrok SN z dn. 25 listopada 2003 r., sygn. akt II CK 273/02, LEX nr 424449).

Zawarcie umowy między małżonkami – dotyczącej połowy samochodu

UWAGA! Niezależnie od charakteru umowy „wydzielającej” składnik majątku z majątku wspólnego, trzeba stwierdzić, że taka umowa jest dopuszczalna i może być zawarta bez dokonywania podziału majątku wspólnego czy też ustanawiania rozdzielności majątkowej w pełnym zakresie.

Z racji różnych stanowisk co do jej charakteru wskazane jest zawarcie tej umowy w formie aktu notarialnego. W świetle powyższego może Pan z żoną zawrzeć umowę, zgodnie z którą samochód, będący własnością wspólną, zostanie „przesunięty” do majątku osobistego żony.

Sensem umowy, zgodnie z którą przekaże Pan żonie na wyłączną własność samochód, jest właśnie rozporządzenie tym przedmiotem tak, by stał się majątkiem osobistym żony.

Gdyby pozostał on w majątku wspólnym, nadal musiałby być przedmiotem Państwa współwłasności łącznej, nie byłby pod względem własnościowym tylko samochodem żony.

Nie ma bowiem możliwości przekazania żonie samochodu tak, by ten samochód nadal był przedmiotem majątku wspólnego, bo pozostawałoby to całkowicie sprzeczne z istotą majątku wspólnego i przesunięć majątkowych między majątkiem wspólnym i osobistym.

Wydzielenie połowy pojazdu z majątku wspólnego

Albo nastąpi wydzielenie z majątku wspólnego do majątku osobistego i Pan go daruje żonie swój udział, przez co stanie się on jej majątkiem osobistym, albo pozostawią go Państwo w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej, gdzie nie jest będzie nigdy wyłączną własnością żony.

Po przeniesieniu samochodu do majątku osobistego (wyłączeniu go z majątku wspólnego) będą Państwo jego współwłaścicielami po połowie. Darowizna obejmować będzie Pana udział (owe 50%).

Zgłoszenie darowizny do US

W takiej sytuacji żona musiałby w ciągu 6 miesięcy od daty darowizny zgłosić ja do US.

Zbycie samochodu po upływie 6 miesięcy od dnia, kiedy stała się jego właścicielem, w 100% dawałoby jej prawo do zwolnienia z podatku dochodowego, a w zasadzie takie zbycie nie podlegałoby opodatkowaniu podatkiem dochodowym osób fizycznych.

Wynika to z faktu, że według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

„Art. 10. 1. Źródłami przychodów są:

8) odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2: (…)

d) innych rzeczy – jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a–c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany”.