Darowizna pieniędzy przed śmiercią a długi zmarłego

Zrzeczenie się a odrzucenie spadku

W pierwszej kolejności godzi się wskazać, iż w chwili obecnej nie może Pan zrzec się spadku (powyższe wymaga umowy ze spadkodawcą), a co najwyżej może Pan spadek odrzucić. Mniemam, że pisząc o zrzeczeniu się spadku, właśnie to miał Pan na myśli. Na odrzucenie spadku ma Pan 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o powołaniu do spadku, tj. od dnia, kiedy dowiedział się Pan o śmierci taty. Jeżeli przelewy bankowe miały miejsce w okresie ostatnich 6 miesięcy i – tak jak Pan wskazuje – miały miejsce w postaci przelewu bankowego, to może je Pan zgłosić do urzędu skarbowego jako darowiznę od ojca. W tym celu prócz odpowiedniego formularza trzeba będzie przedłożyć potwierdzenie przelewu bankowego.

Darowizna przed śmiercią a skarga pauliańska

Może się jednak zdarzyć tak, że wierzyciele ojca zechce wystąpić wobec Pana z tzw. skargą pauliańską celem uznania za nieważną umowę darowizny między Panem a ojcem.

Istotna w powyższym stanie prawnym jest treść art. 527–529 K.c., zgodnie z którymi:

„Art. 527. § 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Art. 528. Jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Art. 529. Jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny”.

Wyraźnie podkreślić należy, iż „niewypłacalność dłużnika musi istnieć w chwili wydania przez sąd orzeczenia o uznaniu czynności za bezskuteczną; nie można też mówić o niewypłacalności dłużnika, jeżeli mimo dokonania przez niego czynności prawnej pozostały majątek wystarcza na pokrycie długów, albo jeżeli na podstawie tej czynności, lub nawet niezależnej od niej, do majątku dłużnika weszły inne wartości, np. w wyniku umowy zamiany lub późniejszego obdarowania dłużnika przez inną osobę” (S. Stanisław, artykuł, Rzeczposp. PCD.1997.9.18).

Za czynność nieodpłatną można w takiej sytuacji uznać sprzedaż za symboliczną złotówkę, a za czynność odpłatną darowiznę obciążoną poleceniem. O odpłatności lub nieodpłatności decydować przy tym będą zarówno kryteria obiektywne (wartość gospodarcza obu świadczeń), jak i kryteria subiektywne (w przypadku pretium affectionis). Jeżeli darowizna nie była obciążona np. poleceniem, czynność taką uznać należy za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Darowizna a zachowek

Jeżeli któreś z rodzeństwa spadku nie odrzuci, wówczas będzie mogło od Pana dochodzić zachowku, a nie spadku. Pieniądze, które Pan otrzymał od ojca tytułem darowizny (przyjmując, że zostaną zgłoszone do US), będą stanowiły podstawę liczenia zachowku. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)