Darowizna dla wnuka mieszkającego za granicą a podatek w Polsce

Podatek od darowizny – podstawa prawna

W pierwszej kolejności wskażę, że kwestie dotyczące opodatkowania darowizny reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn. Podatek od darowizn nie jest regulowany przepisami ustawy PIT i żadne przepisy tej ustawy nie znajdą zastosowania do opodatkowania darowizny. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów opodatkowanych na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji przepisy odnoszące się do rezydencji podatkowej, czyli mówiące o przebywaniu w danym kraju dłużej niż 183 dni w roku, nie mają zastosowania do podatku od darowizny.

Zgodnie z art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otrzymania darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Podatek od darowizny – zależny od obywatelstwa

Jak zatem widać z powyższego przepisu, podatek od darowizny nie jest uzależniony od rezydencji podatkowej, lecz od obywatelstwa.

W rezultacie bez znaczenia na gruncie podatku od spadków i darowizn jest to, którego kraju wnuk jest rezydentem i jak długo w danym kraju przebywa. Wystarczające dla wystąpienia obowiązku zapłaty podatku w Polsce jest już samo posiadanie polskiego obywatelstwa.

W konsekwencji, jeżeli wnuk ma polskie obywatelstwo, to z tytułu otrzymanej darowizny powinien rozliczyć się przed polskich urzędem skarbowym.

Dodatkowo nie wyklucza to równoczesnego opodatkowania darowizny brytyjskim podatkiem. Sytuacja ta wynika z faktu, iż polsko-brytyjska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie dochodu nie odnosi się do nabywania spadków i darowizn. W rezultacie takie nabycie może być opodatkowane w obu krajach.

Powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18.07.2017 r., sygn. akt II FSK 1682/15:

„Zgodnie z art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W literaturze wskazuje się, że z regulacji tej wynikają dwie zasady. Pierwsza, że ustawodawca jako wiodącą przyjął zasadę domicylu, zgodnie z którą obowiązek podatkowy ciąży na osobie mającej stałe miejsce zamieszkania w Polsce, nawet gdy chodzi o nabycie rzeczy i praw majątkowych za granicą. Drugą z zasad jest zasada obywatelstwa, stosownie do której obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy – obywatelu polskim, nawet jeśli przebywa on stale poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Uwzględniając z kolei fakt, że w zasadzie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie obejmują podatku spadkowego lub jego odpowiednika, nabycie to podlega podwójnemu opodatkowaniu – zarówno na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak i za granicą.

Podzielić wobec tego należy pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2287/10 (publ. CBOSA), że występowanie podwójnego opodatkowania w podatku od spadków na terenie dwóch krajów wynika z realizacji przez poszczególne państwa kompetencji podatkowych na zasadach autonomicznych, z czym wiąże się brak obowiązku dostosowywania własnego systemu podatkowego do różnych systemów podatkowych innych państw, w szczególności w celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania wynikającego z równoległego wykonywania przez te państwa ich kompetencji podatkowych. Także w zakresie zawierania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wszystkie państwa, a nie tylko Polska, zachowują autonomię”.

Trzeba bowiem zauważyć, że typowe umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania dotyczą podatków dochodowych (PIT), a nie podatków majątkowych (spadki i darowizny, czy np. podatek PCC).

Zwolnienie z podatku od darowizny

Na gruncie prawa polskiego należy wskazać, że zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn darowizna dokonana pomiędzy członkami najbliższej rodziny korzysta z całkowitego zwolnienia od podatku. Warunkiem jest, aby darowizna została dokonana za pośrednictwem rachunku bankowego lub przekazu pocztowego, a osoba obdarowana w ciągu 6 miesięcy złożyła do właściwego naczelnika urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2.

Darowizna od dziadka dla wnuka według prawa polskiego jest wolna od podatku od darowizn. Ale musi być spełnionych kilka warunków. Należą do nich:

• dokonanie przekazania pieniędzy z rachunku bankowego darczyńcy na rachunek bankowy obdarowanego, lub przekaz pocztowy na rachunek bankowy obdarowanego;
• zgłoszenie przez obdarowanego do swojego urzędu skarbowego tego faktu – zeznanie podatkowe – w ciągu 6 miesięcy do dnia otrzymania darowizny.

Cytuje ustawę o podatku od spadków i darowizn:

„Art. 4a. 1. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. (…)

3. W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1–2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej”.

Zstępni to dzieci, wnuki, prawnuki. Zstępnymi są potomkowie danej osoby fizycznej (dzieci, wnuki, prawnuki ). Podobnie jak w przypadku wstępnych, zstępni są zbiorczym określeniem i należy go używać do wszystkich potomków (chyba że ponownie, ustawa ogranicza to do określonej grupy zstępnych).

Sytuacja wygląda trochę inaczej w przypadku osób przysposobionych częściowo. W przypadku zstępnych – stoją oni na niższych piętrach niż osoba darująca. Darczyńca – musi do nich zstąpić – w dół. Tak więc wystarczy, że będzie przelew z Pana rachunku na rachunek wnuka oraz wnuk zgłosi darowiznę w ciągu 6 miesięcy od dnia jej otrzymania do urzędu skarbowego i nie zapłaci z tego tytułu podatku od darowizny.