Darowizna dla syna i niezgłoszenie w urzędzie skarbowym

Polski rezydent podatkowy

Na gruncie prawa polskiego kwestie związane z ustaleniem rezydencji podatkowej reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 3 ust. 1–1a ustawy PIT „osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy)”.

„Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym”.

Wystarczające jest spełnienie choćby jednej z powyższych przesłanek, aby zostać uznanym za polskiego rezydenta podatkowego.

Ośrodek interesów życiowych podatnika

O ile przesłanka przebywania na terenie RP dłużej niż 183 dni w roku jest oczywista, o tyle problemy mogą być z interpretacją warunku posiadania w Polsce ośrodka interesów życiowych. Jak czytamy w wyroku WSA w Łodzi z 5.10.2017 (sygn. aktI SA/Łd 493/17):

„Oceniając, w którym z państw znajduje się centrum życiowych i zawodowych interesów osoby fizycznej, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki osobiste i ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są więzi rodzinne, towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczna, kulturalna i wszelka inna działalność, miejsce wykonywania działalności gospodarczej i miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem”.

W konsekwencji w przypadku, gdy osoba przeprowadza się na terytorium Polski, może zostać uznana za polskiego rezydenta podatkowego w dwóch przypadkach:

1. W momencie, gdy przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w roku (nawet jeżeli jej ośrodek interesów życiowych znajduje się w innym kraju).
2. W momencie, gdy na stałe przeniesie swój ośrodek interesów życiowych do Polski (wtedy nie ma znaczenia, jak długo mieszka w kraju, już od dnia przeprowadzki staje się polskim rezydentem podatkowym).

Możliwa jest zatem sytuacja, w której osoba przebywa w Polsce krócej niż 183 dni w roku, a i tak będzie uznana za polskie rezydenta podatkowego, jeżeli w RP będzie znajdował się jej ośrodek interesów życiowych.

W związku z powyższym Pana syn ma na pewno status rezydencji podatkowej Anglii z uwagi na obie te przesłanki.

Proszę pamiętać, że możecie Państwo przekazać środki zarówno na konto polskie, jak i konto angielskie. Brak jest tutaj wytycznych, bo to Państwo decydujecie o tym, w jaki sposób dokonacie darowizny, żadne przepisy prawa nie mogą tego Państwu nakazać zrobić w określony sposób.

Darowizna a przepisy podatkowe

W Polsce darowizny należy dokonać przelewem bankowym w określonej kwocie, można tego dokonać bez żadnych obaw – czy to w złotówkach, czy też w walucie euro. Jeśli przekażecie Państwo środki na konto polskie, to najbezpieczniej byłoby, aby stosowne deklaracje złożyć w Polsce. W Polsce darowizny od spokrewnionych w I grupie podatkowej, a w niej mieszczą się właśnie relacje rodzice–dziecko, nie zapłacimy żadnego podatku, dlatego nie ma tu obaw.

Aby jednak tak się stało, należy pamiętać, aby w terminie 6 miesięcy od dnia darowizny dokonać zgłoszenia tego faktu do urzędu skarbowego (właściwego miejscowo) bądź też elektronicznie na druku SD-Z2. Jest to konieczne w sytuacji, gdy kwota darowizny lub darowizn otrzymanych w ciągu ostatnich 5 lat przekracza kwotę 9637 zł. Złożenie tej deklaracji zwalnia z obowiązku podatkowego w całości. Do deklaracji należy dołączyć potwierdzenie dokonania przelewu środków. W tym miejscu obowiązki syna w Polsce się kończą.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn – dalej u.p.s.d. – „podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny”. Można odnaleźć stanowiska urzędów skarbowych, że skoro pieniądze w momencie darowizny znajdują się w Polsce, powinny podlegać prawu polskiemu. Takie stanowisko zostało przedstawione w interpretacji indywidualnej o sygnaturze IPPB2/4515-26/15-4/MZ. Dlatego w mojej ocenie bezpiecznie będzie zgłosić tenże fakt w polskim US.

Zgłoszenie darowizny pieniężnej w Polsce

W tym przypadku Państwo tego nie zrobili. Termin na zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego wynosi 6 miesięcy od dnia jej otrzymania. Termin takiego przedawnienia wynosi 5 lat i jest to regulowane wprost przez przepisy Ordynacji podatkowej:

„Art. 68. [Przedawnienie prawa do wydania decyzji podatkowej]

§ 1. Zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

§ 2. Jeżeli podatnik:

1) nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego,

2) w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego,

– zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w § 1, nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy”.

Zatem na tę chwilę przedawnienia oczywiście nie mamy.

Sięgając w orzecznictwo, gdzie również powoływano się na różne problemy związane z niemożnością zgłoszenia tego oświadczenia woli, należy wskazać, że sądy niestety nie znajdowały dotychczas żadnego usprawiedliwienia:

„Brzmienie powołanego przepisu art. 4a ww. ustawy nie pozostawia wątpliwości, że koniecznym warunkiem skorzystania ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn jest zachowanie terminu 6-miesięcznego na zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych. Termin ten ma charakter materialnoprawny, w związku z tym nie może zostać przywrócony, a jego dotrzymanie jest bezwzględnym warunkiem zastosowania zwolnienia podatkowego (por. wyrok WSA w Łodzi z 14 marca 2012 r., I SA/Łd 60/12; wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 22 listopada 2007 r., I SA/Bd 675/07, ZNSA 2007, nr 4 (13), s. 108). Oczywistym jest również, że skorzystanie ze zwolnienia zależy od woli podatnika i to na nim ciąży obowiązek spełnienia przesłanek, które warunkują skorzystanie z tego zwolnienia. Nie można tego obowiązku przerzucać na organ podatkowy, w szczególności organ nie ma obowiązku informowania podatników o warunkach korzystania ze zwolnień podatkowych”.

W kolejnym orzeczeniu: „Odnośnie przepisu art. 4a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn wskazuje się, że ma on przepis ma charakter wyjątkowy i z tego powodu nie może być wykładany w sposób rozszerzający”.

Czynny żal a konsekwencje podatkowe

Zatem w tym przypadku należałoby złożyć deklarację i to już nie SD-Z2, tylko SD3. I niestety najprawdopodobniej urząd skarbowy wymierzy Państwu podatek w granicach 3–30%. Proponuję oczywiście dołączyć tzw. czynny żal, czyli po prostu wyjaśnienia, dlaczego nie dokonano tego zgłoszenia w terminie.

To, czy urząd skarbowy do tego dojdzie i Państwa ukarze, nie jest pewne, ale jeśli tak, to wtedy podatek na pewno wyniesie 20%. Dlatego decyzja należy do Państwa.

Jeśli zatem chcecie Państwo przekazać kolejną darowiznę, to należy pamiętać, że syn będzie musiał ją zgłosić, co można zrobić elektronicznie do polskiego US ostatniego miejsca zamieszkania na druku SD-Z2. Termin to 6 miesięcy, a środki trzeba przekazać koniecznie na rachunek bankowy, przelewem. Oczywiście bardzo dobrze, aby środki te były przekazane z Pańskiego konta prywatnego, bowiem Pańska żona dla syna nie znajduje się w I grupie podatkowej i w takiej sytuacji należny byłby podatek.