Darowizna dla męża a rozwód i podział majątku

Majątek wspólny małżonków, co do niego należy?

Zacznijmy od najważniejszych przepisów dotyczących ustroju majątkowego w małżeństwie. Art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) stanowi, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). To, czego nie obejmuje wspólność ustawowa, należy do majątku osobistego każdego z małżonków. W § 2 powołanego przepisu zostały przykładowo wymienione składniki majątku wspólnego małżonków. Są to w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Żądanie zwrotu wydatków i nakładów poczynionych ze majątku osobistego na majątek wspólny

Teraz przejdźmy do istotnych w tej sprawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) W artykule 567 § 1 i 2 K.p.c. czytamy, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. W takim postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Natomiast treść art. 45 K.r.o. zobowiązuje małżonków do tego, aby każdy z nich zwrócił wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Czyli małżonkowie mogą żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynili ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można jednak żądać zwrotu wydatków i nakładów skonsumowanych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Do takiego zwrotu dochodzi przy podziale majątku wspólnego, ale sąd jest władny nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Analogiczne zasady zwrotu stosuje się w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego (§ 3 przywołanego przepisu). I jeszcze trzeba dodać, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlegają również nakłady z majątku odrębnego małżonków na majątek odrębny jednego z nich [tak SN w uchwale z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80, OSN 1981, z. 11, poz. 206].

Możliwość odwołania darowizny

W opisanej sprawie problematyczna jest kwestia darowizny na rzecz męża. Wskazuje Pani, iż rozwód ma być orzeczony z winy męża. Stąd też przyczyny rozwodu mogą pokrywać się z powodami odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności. Oczywiście rozumiem Pani sytuację, stąd też gdyby się Pani nie zdecydowała na odwołanie darowizny, to istnieje możliwość ustalenia nierównych udziałów, powołując się na fakt przyczyn uzyskania przysporzenia przez męża.

Niestety bez odwołania darowizny nieruchomość ta – jako składnik majątku osobistego męża – nie będzie podlegać podziałowi. Natomiast będzie miała Pani możliwość dochodzenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty męża.

Fakt darowania tej nieruchomości na rzecz córki nie ma znaczenia. Wówczas w skład majątku wspólnego wchodzi wierzytelność o rozliczenie nakładów. Osobą odpowiedzialną jest córka, ale wierzytelność rozliczana jest rachunkowo, np. nakłady na nieruchomość wynosiły 100 000 zł, to wobec darowizny męża mogą być zaliczone na jego udział w majątku wspólnym.

Nie ukrywam, że są to trudne i skomplikowane sprawy, ale istnieje realna możliwość wyjścia z impasu.