Czysta kartka z podpisem – czy można uznać ją za weksel?

Niewypełniona czysta kartka papieru, na której dłużnik (pożyczkobiorca) złożył jedynie swój podpis, nie może być uznana za weksel, w tym także za weksel niezupełny, tzw. in blanco.

Zgodnie z treścią przepisu art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe „weksel własny zawiera:

1) nazwę »weksel« w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności,

4) oznaczenie miejsca płatności;

5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla;

7) podpis wystawy weksla”.

Jeśli dokumentowi brak którejkolwiek z wyżej wymienionych cech, nie może być on uznany za weksel, poza kilkoma wyjątkami (art. 102 Prawa wekslowego). Weksel niezupełny, tzw. weksel in blanco, powinien być wręczony wierzycielowi razem z deklaracją wekslową (porozumieniem wekslowym), które potwierdza ustalenia stron odnośnie sposobu późniejszego wypełnienia weksla (art. 10 Prawa wekslowego). Jeden egzemplarz deklaracji wekslowej powinien zatrzymać dłużnik.

Zgodnie z utrwalonym od kilkudziesięciu lat orzecznictwem i poglądami doktryny, brak słowa „weksel” w tekście dokumentu wyklucza uznanie dokumentu za ten papier wartościowy. Dopisanie tego słowa w chwili wypełnienia weksla niezupełneg, nie może prowadzić skutecznie do usunięcia braku formalnego, co więcej jest to działanie bezprawne, kwalifikowane jako fałszowanie dokumentu weksla. Dłużnik musi widzieć słowo „weksel”, aby ważnie i świadomie zaciągnąć abstrakcyjne w swojej naturze zobowiązanie wekslowe. Poza tym podpis wystawcy weksla musi obejmować co najmniej jego czytelnie napisane nazwisko, parafa nie może być uznana za podpis.

Prowadzenie przymusowej egzekucji na zaspokojenie należności możliwe jest w polskim procesie cywilnym tylko po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego (wyroku, nakazu zapłaty), zaopatrzeniu go przez sąd w klauzulę wykonalności, a następnie skierowaniu takiego tytułu wykonawczego do komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Jeśli nie posiada Pan tytułu wykonawczego, nie ma możliwości, aby w toku prowadzonej już egzekucji z nieruchomości dłużnika (o której wpis tzw. subhastacyjny zamieszczono w księdze wieczystej) „zasygnalizować” komornikowi posiadanie weksla czy istnienie zobowiązania.

Gdyby umowa pożyczki została zawarta w formie aktu notarialnego, można by zawrzeć w jej treści postanowienie, że dłużnik na podstawie tego aktu poddaje się egzekucji do określonej kwoty. Wówczas mógłby Pan otrzymać klauzulę wykonalności bez konieczności kierowania pozwu do sądu, a następnie wystąpić do komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji lub przyłączyć się do egzekucji już prowadzonej.

W obecnej sytuacji pozostaje Panu jedynie droga sądowego dochodzenia swojej należności. Może Pan skierować pozew o zapłatę do postępowania upominawczego lub ewentualnie do elektronicznego postępowania upominawczego (e-sądu). Jeśli dłużnik otrzyma nakaz zapłaty, będzie miał prawo w terminie 14 dni wnieść sprzeciw. Jeśli tego nie uczyni, nakaz zapłaty uprawomocni się, wywierając skutki takie jak prawomocny wyrok. Wówczas będzie Pan mógł wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności temu orzeczeniu. Sprawy w postępowaniach upominawczych nie trwają długo, zatem istnieje realna szansa, że zdąży Pani przyłączyć się do egzekucji przed sporządzeniem planu podziału sumy z niej uzyskanej.

Zwracam uwagę, że dla celów dowodowych (łac. ad probationem) umowa pożyczki, która przenosi 500 zł, powinna być stwierdzona pismem (art. 720 § 2 Kodeksu cywilnego). W razie braku dopełnienia tej formy czynności prawnej nie będzie w sporze przed sądem dopuszczalny dowód z przesłuchania stron ani dowód z zeznań świadków na okoliczność zawarcia umowy (na fakt dokonania czynności).

Dowody te będą jednak dopuszczalne, jeśli obie strony wyrażą na to zgodę, jeśli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma (art. 74 § 2 Kodeksu cywilnego). Uprawdopodobnienie faktu dokonania czynności za pomocą pisma możliwe jest poprzez przedstawienie w procesie wszelkich dowodów pisemnych (maili, faksów, zapisków, prywatnych adnotacji, pokwitowań częściowej zapłaty etc.).