Przedawnienie należności za czynsz dzierżawny

„Spółka X” ma rację, twierdząc, że należności z tytułu czynszu dzierżawnego za okres od maja 2007 r. do listopada 2008 r. uległy przedawnieniu. Toczące się postępowanie egzekucyjne, w toku którego komornik sądowy zajął przysługującą Pani wierzytelność od spółki, a następnie uchylenie czynności zajęcia wobec uregulowania przez Panią egzekwowanej na podstawie tytułu wykonawczego należności nie mają wpływu na bieg przedawnienia roszczenia, jakie przysługuje Pani przeciwko dłużnikowi, tj. „spółce X”. Nie istnieje bowiem żaden przepis prawa, który w takiej sytuacji przewidywałby zawieszenie biegu przedawnienia, ewentualnie wstrzymywałby jego bieg.

Skoro jednak zapłaciła Pani dobrowolnie całość egzekwowanego roszczenia, to zwracam uwagę, iż wszystkie skutki zajęcia powinny zostać uchylone, a należności, które „spółka X” wpłacała komornikowi, powinny zostać Pani wypłacone (o ile nie toczą się inne postępowania egzekucyjne przeciwko Pani jako dłużnikowi).

Jak podaje art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.), „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu”. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata (art. 118 K.c.). Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną (art. 119 K.c.).

Miesięczny czynsz dzierżawny należy niewątpliwie do kategorii świadczeń okresowych (art. 699 K.c.), czynsz za każdy miesiąc przedawnia się w swoim własnym terminie, liczonym od dnia wymagalności roszczenia. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę czynszu dzierżawnego jest zatem tożsamy i wynosi trzy lata – niezależnie do tego, czy umowa dzierżawy została zawarta przez wydzierżawiającego w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, czy też zawarł ją jako osoba fizyczna nieprowadząca takiej działalności.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 K.c.). Wymagalność roszczenia powstała w dniu następnym po dniu, w którym upłynął termin na uregulowanie należności z tytułu każdorazowego czynszu dzierżawnego. Aby doprowadzić do przerwania biegu terminu przedawnienia, należało przed upływem tego terminu wystąpić z powództwem przeciwko dłużnikowi, przy czym pozew powinien zostać skutecznie wniesiony, a więc musiałby być pozbawiony jakichkolwiek braków formalnych. Uzyskując nakaz zapłaty lub wyrok sądu, wierzyciel nabywa prawo do dochodzenia należności, stwierdzonej prawomocnym orzeczeniem sądu, przez okres 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia (art. 125 § 1 K.c.).

Przerwanie biegu terminu przedawnienia jest również możliwe – obok wytoczenia powództwa – poprzez wszczęcie postępowania pojednawczego o zawezwanie do próby ugodowej, ewentualnie przez wszczęcie mediacji lub poprzez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której to roszczenie przysługuje (art. 123 § 1 K.c.). Nie przerywa biegu terminu przedawnienia wystosowanie pisemnego wezwania do zapłaty skierowanego do dłużnika. Musi to być bowiem czynność dokonana przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 123 § 1 pkt 1 K.c.).

Gdyby obecnie zdecydowała się Pani na wytoczenie procesu o zapłatę zaległych kwot czynszu dzierżawnego, dłużnik podniesie zarzut przedawnienia, który doprowadzi do oddalenia powództwa. Sąd nigdy – nawet w ewidentnych przypadkach – nie bierze z urzędu pod uwagę przedawnienia roszczenia. Zarzut ten może zgłosić tylko pozwany, czyniąc to np. w sprzeciwie od wyroku zaocznego, w zarzutach lub sprzeciwie od nakazu zapłaty czy też w toku rozprawy sądowej.

Roszczenie przedawnione należy do kategorii tzw. zobowiązań naturalnych, co oznacza, że dłużnik może je uregulować tylko dobrowolnie, a wierzyciel nie może skorzystać z pomocy państwa w egzekwowaniu swej należności. Jednocześnie zadośćuczynienie przedawnionemu roszczeniu powoduje, iż nie można żądać zwrotu spełnionego świadczenia jako świadczenia nienależnego (art. 411 pkt 3 K.c.).

*Stan prawny z dnia 7.01.2012 r.