Czynności pomocnicze w sklepie na podstawie umowy-zlecenia

Świadczenie czynności pomocniczych

Nie ma wyraźnego podziału na czynności, które mogą być świadczone w ramach umowy-zlecenia (np. przez osoby studiujące, gdy pracodawca nie staje się płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne), i te, które mogą lub raczej muszą być wykonywane w ramach umowy o pracę.

Odpowiedź na pytanie, czy może Pan zawrzeć umowę-zlecenia z osobą, która miałaby świadczyć czynności pomocnicze (proste), np. wykładanie towaru na półki, oznakowywanie, porządkowanie, sprzątanie, nie może zostać udzielona jednoznacznie: tak albo nie, gdyż rodzaj zawartej umowy o pracę nie zależy co do zasady od rodzaju wykonywanych czynności, a od relacji pomiędzy stronami umowy.

Oczywiście może Pan zawrzeć umowę zlecenia z personelem pomocniczym, jednak, jak rozumiem, pytanie Pana kryje w sobie drugie pytanie, o to, co może stwierdzić inspektor pracy lub kontroler ZUS podczas przeprowadzania kontroli. Czy przypadkiem nie zdarzy się tak, że zarzucona zostanie pozorność umów-zlecenia, które tak naprawdę zostaną przez tychże urzędników uznane za umowę o pracę.

Kontrole prawidłowości zatrudnienia przeprowadzane przez inspekcję pracy

Kontrole prawidłowości zatrudnienia w tym rodzaju zawieranych umów są przeprowadzane przez inspekcję pracy. Podczas kontroli zwracana jest uwaga na kilka cech, które charakteryzują umowę o pracę i odróżniają ją od umowy-zlecenia.

Stosunek pracy jest relacją pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, poprzez którą – zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy (w skrócie K.p.) „pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem”.

Podstawowym sposobem nawiązania stosunku pracy jest zawarcie umowy o pracę.

Zgodnie z art. 22 § 1¹ K.p. „zatrudnienie w warunkach określonych w par. 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy”.

Natomiast zgodnie z art. 22 § 2² „nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1”.

Często zdarza się, że pracodawcy zatrudniają osoby na umowę-zlecenie czy dzieło, natomiast w rzeczywistości czynności i sposób uregulowania wzajemnych stosunków wskazują na stosunek pracy.

Cechy stosunku pracy

Dlatego, aby mógł Pan zdecydować, czy zawierać umowy-zlecenia, czy raczej bezpieczniejsze, lecz bardziej wiążące umowy o pracę, proszę rozważyć, czy relacja pomiędzy Panem jako pracodawcą a potencjalnymi osobami świadczącymi pracę będzie, czy nie będzie miała cech stosunku pracy.

1. Podporządkowanie

Umowa-zlecenia charakteryzuje się równowagą stron, gdzie obie stawiają warunki i są równouprawnione. Wprawdzie umowa o pracę jest rodzajem umowy cywilnoprawnej, jednak charakterystyczną cechą jest w niej podporządkowanie pracownika pracodawcy, co przejawia się w tym, że to pracodawca jest stroną, która pełni rolę kierowniczą, pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy.

Zapewne w Pana sytuacji personel pomocniczy wykonujący czynności pomocnicze będzie podporządkowany poleceniom Pana czy jakiejś innej osoby reprezentującej pracodawcę, co świadczy o wykonywaniu pracy w charakterze podwładnego.

2. Wyznaczenie miejsca

W umowie o pracę wskazane jest miejsce, które pracodawca wyznacza i organizuje, jako miejsce świadczenia pracy. To pracodawca zapewnia techniczne zaplecze w miejscu pracy, jego dostępność i organizację miejsca pracy. W sklepie będzie to lokal, w którym personel pomocniczy będzie wykonywać pracę, wyposażony w środki pracy zapewnione przez pracodawcę.

3. Wyznaczenie czasu

Napisał Pan, że świadczenie czynności pomocniczych będzie odbywać się w czasie godzin pracy sklepu. To może wskazywać, że wyznaczone zostały godziny pracy, co jest cechą charakterystyczną stosunku pracy, gdzie to pracodawca organizuje czas pracy, harmonogram, sposób ustalania grafiku, zmiany etc.

4. Ryzyko gospodarcze

Ryzyko socjalne i gospodarcze w stosunku pracy ponosi pracodawca. Umowa zlecenia charakteryzuje się często nieograniczoną odpowiedzialnością zleceniobiorcy.

Reasumując, oczywiście można zawrzeć umowę-zlecenia, tak robi wiele osób, jednak naraża się Pan w przypadku kontroli na zarzut zawarcia de facto stosunku pracy. Udowodnione może to zostać poprzez wskazanie, że zleceniobiorcy są podporządkowani zleceniodawcy, pracują w określonym czasie i miejscu, wykonują polecenia zleceniodawcy, podlegają stałemu kierownictwu. Stosunki zlecenia winny unikać podporządkowania i kontroli oraz wydawania poleceń.

Dlatego to nie rodzaj personelu – główny, pomocniczy – decyduje o sposobie nawiązania stosunku pracy albo zlecenia, lecz sposób ustalenia wzajemnych relacji i cechy, które wykazałem powyżej.