Czy wymeldowanie z mieszkania pozbawia prawa do mieszkania?

Czy meldunek ma wpływ na tytuł prawny do lokalu?

Na początek pragnąłbym rozróżnić dwie zasadnicze kwestie: zameldowanie (wymeldowanie z mieszkania) oraz tytuł prawny do lokalu.

Otóż zameldowanie, podobnie jak wymeldowanie z mieszkania, jest jedynie tzw. czynnością administracyjno-techniczną. Zameldowanie w lokalu służy wyłącznie potwierdzenie pobytu. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu. Znaczy to, że dana osoba przez samo zameldowanie nie nabywa żadnych praw do lokalu – nie jest ono żadnym tytułem prawnym do zajmowania lokalu.

Czy wymeldowanie osoby z mieszkania pozbawia ją tytułu prawnego do lokalu?

Aby mieć prawo zajmowania lokalu, trzeba dysponować tytułem prawnym do niego, czyli np. prawem własności, prawem najmu. Co za tym idzie – wymeldowanie z mieszkania danej osoby nie oznacza automatycznie utraty przez nią prawa do danego lokalu.

„Zameldowanie, tak jak wymeldowanie, jest tylko i wyłącznie aktem rejestracji danych dotyczących pobytu określonej osoby czy też ustania jej pobytu w dotychczasowym miejscu. Dlatego też dla zapewnienia zgodności pomiędzy stanem faktycznym a zapisami w ewidencji ludności niezbędne jest, aby organy meldunkowe mogły wymuszać na obywatelu pewne czynności służące rejestracji miejsca pobytu osoby podlegającej obowiązkowi meldunkowemu lub też poprzez własne rozstrzygnięcia zastępować takie czynności w celu uzyskania zgodności między ewidencją a istniejącym stanem rzeczy” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dn. 20.09.2007 r., III SA/Łd 252/07).

Z pytania wynika, że jest Pani współwłaścicielem mieszkania. Jest to właśnie Pani tytuł prawny do lokalu. Nawet jeśli zostałaby Pani wymeldowana z lokalu, nie wpłynie to na Pani tytuł prawny.

„Wymeldowanie osoby z lokalu jest jedynie potwierdzeniem ustalonego faktu, a administracyjne decyzje o wymeldowaniu nie pozbawiają praw do lokalu osoby, której dotyczą, podobnie jak i materialno-techniczna czynność zameldowania nie prowadzi do powstania prawa do lokalu” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dn. 21.01.2009 r., III SA/Kr 474/08).

Kogo dotyczy obowiązek wymeldowania się?

Na marginesie pragnę zauważyć, iż z art. 15 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych wynika, że obowiązek wymeldowania się ma osoba, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące. Wymeldowania dokonuje się w organie gminy, właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu, najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca.

Niewykonanie obowiązku meldunkowego (w tym przypadku chodzi o wymeldowanie z mieszkania) jest wykroczeniem. Zgodnie z art. 147 § 1 Kodeksu wykroczeń, kto nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku meldunkowego, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.

Jeżeli osoba, która opuściła miejsce swojego pobytu stałego, nie dopełniła swego obowiązku meldunkowego, obowiązek zawiadomienia właściwych organów gminy obciąża podmioty posiadające określone prawo do lokalu, w którym zamieszkiwała ta osoba. Zgodnie z art. 29 ust. 2 wskazanej wyżej ustawy właściciel lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu jest obowiązany do zawiadamiania właściwego organu gminy o stałym lub czasowym pobycie innej osoby w ich lokalach (pomieszczeniach) oraz o opuszczeniu przez nią tego lokalu (pomieszczenia), jeżeli osoba ta nie dopełniła obowiązku meldunkowego. Zawiadomienie powinno być dokonane niezwłocznie po upływie terminu określonego do wykonania obowiązku meldunkowego.

Wraz z zawiadomieniem właściciel lokalu powinien złożyć wniosek o wymeldowanie z mieszkania osoby, która bez wymeldowania się opuściła swoje dotychczasowe miejsce pobytu stałego. Podstawą prawną takiego wniosku jest art. 15 ust. 2 przedmiotowej ustawy. Zgodnie z nim organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Uprawniony do złożenia wniosku o wymeldowanie z mieszkania osoby, która nie mieszka w danym lokalu, jest najemca lokalu, wynajmujący lokal, właściciel, współwłaściciel.

Jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dn. 23.12.2008 r. (II SA/Ke 521/08), „przy ustalaniu przesłanek wymienionych w przepisie art. 15 ust. 2 ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych należy mieć na uwadze, że wymeldowanie z miejsca stałego pobytu ma charakter ewidencyjno-rejestrowy i służy wyłącznie zbieraniu informacji w zakresie danych o miejscu zamieszkania i pobytu osób. Dlatego jeżeli osoba opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego i nie dopełnia obowiązku wymeldowania się, to celem zapewnienia zgodności pomiędzy stanem faktycznym a zapisami w ewidencji decyzję w tej sprawie musi podjąć właściwy organ gminy”.

Opuszczenie na stałe miejsca zamieszkania a meldunek

Warunkiem decydującym o wymeldowaniu danej osoby jest jednoznaczne ustalenie przez organ administracji publicznej, czy osoba ta faktycznie opuściła bez wymeldowania się dotychczasowe miejsce pobytu stałego i czy opuszczenie to miało charakter trwały i dobrowolny.

Odnosząc się do tej kwestii, wskazywano, że opuszczenie miejsca pobytu stałego nie oznacza tylko fizycznego przebywania w innym miejscu niż miejsce pobytu stałego, lecz by łączył się z tym zamiar stałego związania się z tym innym miejscem i urządzenie w nim nowego centrum życiowego. Rezygnacja z przebywania w określonym lokalu może nastąpić w sposób wyraźny – poprzez złożenie stosownego oświadczenia, ale także w sposób dorozumiany – poprzez zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wyraża wolę danej osoby skoncentrowania swojej aktywności życiowej w innym miejscu (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 07.12.2005 r., sygn. akt: II OSK 302/05; wyrok NSA z dnia 23.04.2001 r., sygn. akt: V SA 3169/00).

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym dominuje pogląd, zgodnie z którym o opuszczeniu miejsca pobytu stałego w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych można mówić wówczas, gdy osoba fizyczna nie przebywa w lokalu mieszkalnym, w którym poprzednio miała zorganizowane centrum życiowe oraz gdy nieprzebywanie jest wynikiem woli, zamiaru tej osoby (wyrok NSA z dnia 18.12.2001 r., sygn. akt: II SA/Ka 613/00; wyrok NSA z dnia 23.04.2001 r., sygn. akt: V SA 3169/00).

Przesłanki do wymeldowania osoby z mieszkania

Ponadto, jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 02.07.2009 r. (III SA/Po 507/08), jedyną przesłanką warunkującą wymeldowanie z pobytu stałego jest trwałe i dobrowolne opuszczenie dotychczasowego miejsca zamieszkania. Organy ewidencyjne nie są zatem uprawnione do badania tytułów prawnych do zamieszkiwania pod danym adresem, rozstrzygania sporów o prawo własności itd.

Sam fakt przejściowej nieobecności czy też występowanie nawet regularnych okresów fizycznej nieobecności w miejscu stałego zameldowania nie upoważniają jeszcze do automatycznego stwierdzenia, iż zameldowany opuścił je w rozumieniu, jakie nadaje temu terminowi art. 15 ust. 2 ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych. O stosownym opuszczeniu może być mowa dopiero wtedy, gdy całokształt zachowań zameldowanego będzie wskazywał na to, iż lokal, w którym był na stałe zameldowany, przestał być miejscem koncentracji jego interesów życiowych (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dn. 29.01.2009 r., III SA/Gd 449/08).

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, iż Pani wymeldowanie z mieszkania będzie możliwe, jeśli zostały spełnione opisanej wyżej warunki.

Zniesienie współwłasności mieszkania

Sposobem wyjścia ze stosunku współwłasności jest jej zniesienie. Współwłasność poza współwłasnością przymusową ma charakter tymczasowy, dlatego można żądać jej zniesienia w każdym czasie, a roszczenie to nie ulega przedawnieniu i przysługuje każdemu ze współwłaścicieli. Zgodnie z art. 210 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Znieść współwłasność można bądź w drodze umowy, bądź w drodze orzeczenia sądowego. W drodze umowy jednak znieść współwłasność można tylko wówczas, gdy wszyscy współwłaściciele są zgodni co do konieczności i sposobu zniesienia współwłasności. Jeżeli umowne zniesienie współwłasność dotyczy nieruchomości, dla jego ważności konieczna będzie forma aktu notarialnego. Jeżeli współwłaściciele nie będą mogli się ze sobą porozumieć co do zniesienia współwłasności, to pozostanie tylko droga sądowa. Postępowanie sądowe jest postępowaniem nieprocesowym, a w celu jego wszczęcia składa się wniosek w sądzie rejonowym właściwym ze względu na położenie nieruchomości.

Współwłasność można znieść na kilka sposobów. Przede wszystkim można dokonać fizycznego podziału nieruchomości. Podział nieruchomości na kilka mniejszych jest możliwy zawsze, gdy nie jest sprzeczny z ustawą, ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tej rzeczy oraz gdy nie pociąga za sobą istotnej zmiany samej rzeczy czy znacznego zmniejszenia jej wartości. Znieść współwłasność można również poprzez przyznanie nieruchomości jednemu współwłaścicielowi za spłatą pozostałych lub bez spłaty. W przypadku sądowego zniesienia współwłasności sąd będzie brał pod uwagę okoliczności konkretnego przypadku. Okolicznością uzasadniającą taką decyzję sądu może być fakt korzystania z nieruchomości tylko przez jednego ze współwłaścicieli. Ostatnim przewidzianym sposobem zniesienia współwłasności jest sprzedaż rzeczy wspólnej i podział uzyskanej kwoty między współwłaścicieli.