Czy pracodawca musi wiedzieć o drugiej pracy na zlecenie?

Pan Łukasz planuje podpisać umowę o pracę. Przeczytał jej wzór i zaniepokoił go taki zapis: „Pracownik nie może wykonywać żadnych dodatkowych zajęć z celem zarobkowym poza pracą dla Pracodawcy”. Problem pana Łukasza polega na tym, że dorabia sobie w dwóch miejscach: po pierwsze ma własną firmę, która zacznie przynosić dochody za miesiąc, dwa. Po drugie ma też umowę-zlecenie w innej firmie. W związku z tym pan Łukasz zapytał nas, czy nowy pracodawca, z którym ma zamiar podpisać umowę na pełny etat, może w jakiś sposób dowiedzieć się, że pracuje jeszcze w innych miejscach.

Naliczanie składki na Fundusz Pracy a praca na kilku etatach

Składkę na Fundusz Pracy nalicza się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej ograniczenia do kwoty rocznego limitu), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.

Wykaz osób, za które należy opłacać składkę na FP, zawiera art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia. Wśród nich wymienia się m.in. osoby zatrudnione na umowę o pracę, wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia oraz inne osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (np. osoby prowadzące pozarolniczą działalność).

Wątpliwości co do obowiązku naliczania tej składki przez pracodawcę pojawiają się najczęściej w sytuacji, gdy np. pracownik wykonuje pracę na kilku etatach i z każdego z nich otrzymuje niskie wynagrodzenie. W takim przypadku należy stosować art. 104 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia. Wynika z niego, że jeżeli oskładkowane wynagrodzenie pracownika pochodzi z różnych źródeł (np. z kilku umów o pracę), wówczas obowiązkową składkę na FP opłaca się wtedy, gdy łączna kwota podlegająca oskładkowaniu wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Istotne jest w takim przypadku, aby osoba uzyskująca przychody z kilku umów o pracę złożyła każdemu pracodawcy oświadczenie (najlepiej na piśmie), podając w nim informację, czy z tytułu tych umów osiąga łącznie wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Czy pracownik musi powiadomić pracodawcę o fakcie uzyskiwania dochodów z innych źródeł?

W sytuacji gdy pracownik uzyskuje przychód z kilku źródeł (np. jest jednocześnie zatrudniony u kilku pracodawców), ma obowiązek poinformować wszystkich płatników składek, jeśli jego łączny przychód przekroczy limit rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 19 ust. 6 ustawy systemowej).

Pracodawcy nie mają możliwości kontrolowania przychodów pracownika ze wszystkich tytułów do ubezpieczeń. Dlatego to pracownik musi pamiętać o powiadomieniu pracodawcy, że przekroczył limit rocznej podstawy wymiaru składek. W praktyce pracownik powinien złożyć oświadczenie na piśmie.

Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe

Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek może nastąpić również wtedy, gdy ubezpieczony zostaje zatrudniony u danego płatnika w trakcie roku i nie poinformuje go o wysokości przychodów osiągniętych u poprzedniego pracodawcy. Aby uniknąć konieczności składania dokumentów korygujących, pracodawca może uzyskać od pracownika informację o tym, czy w związku z wcześniej uzyskanym w roku kalendarzowym przychodem nie doszło do przekroczenia limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W tym samym oświadczeniu pracownik może potwierdzić, że został poinformowany o wysokości rocznej podstawy wymiaru składek i o konieczności zgłoszenia płatnikowi składek faktu przekroczenia tego limitu.

Jeśli płatnik ma wątpliwości co do prawdziwości oświadczenia złożonego przez pracownika albo gdy nie ma możliwości uzyskania informacji od ubezpieczonego (np. po rozwiązaniu stosunku pracy), może zwrócić się do ZUS-u o potwierdzenie, czy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, od której zostały rozliczone składki za tego ubezpieczonego, przekroczyła roczną podstawę wymiaru składek. Wniosek ten należy uzasadnić i załączyć kopie raportów imiennych składanych za tego pracownika w danym roku wraz z ewentualnymi rozliczeniowymi dokumentami korygującymi.

Podsumowując: jeśli w związku z zatrudnieniem u tego pracodawcy pan Łukasz będzie otrzymywał nie za wysokie wynagrodzenie, raczej nie ma możliwości, aby ten dowiedział o jego działalności gospodarczej czy innych umowach (np. zleceniach), chyba że otrzyma informację, że pan Łukasz podejmuje działalność konkurencyjną. Jeśli jednak wynagrodzenie pana Łukasza ze stosunku pracy u tego pracodawcy i u innego przekroczy roczną podstawę wymiaru składek – pan Łukasz musi powiadomić pracodawcę, że ma inne zajęcie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001
2. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887