Czy można zbierać datki na własne potrzeby?

Rozróżnienie zbiórki prywatnej na własne potrzeby od zbiórki publicznej

W dniu 1 kwietnia 2014 roku prezydent podpisał nową ustawę o zbiórkach publicznych. Weszła ona w życie po 3 miesiącach od dnia opublikowania w Dzienniku Ustaw, a więc od lipca 2014 roku. Warto podkreślić, iż wobec zbiórek, które uzyskały zezwolenie przed wejściem w życie nowej ustawy, zastosowanie będą mieć stare przepisy.

Istotne jest rozróżnienie zbiórki prywatnej na własne potrzeby od zbiórki publicznej.

Niewiele osób bowiem zdaje sobie sprawę, iż prowadząc zbiórkę na własne potrzeby (operacja, zły stan zdrowia, trudna sytuacja materialna), może zostać posądzonym o prowadzenie zbiórki publicznej.

Powyższa ustawa w art. 1 określa, iż zbiórką publiczną jest wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze na pewien z góry określony cel.

Zatem zgodnie z obowiązującą ustawą za zbiórkę publiczną zostanie uznane wyłącznie zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w miejscach publicznych, a więc m.in. na ulicy, cmentarzu czy w parkach. Do grupy zbiórek publicznych zaliczone są tradycyjne zbiórki „do puszek”.

Organizowanie zbiórek publicznych

Cele zbiórki określa ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Artykuł 4 cytowanej ustawy określa, iż sfera zadań publicznych zawiera także pomoc społeczną, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans, promocję zatrudnienia i aktywizację zawodową osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy, działalności na rzecz dzieci i młodzieży, w tym wypoczynku dzieci i młodzieży, a także wiele innych celów pomocy. Jednak zbiórkę na powyższe cele (zgodnie z art. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego) mogą organizować:

• organizacje pozarządowe (fundacje, związki zawodowe, a także partie polityczne, czy stowarzyszenia); jednak zbiórki takiej nie może zorganizować stowarzyszenie zwykłe, które w tym celu musi powołać komitet społeczny;
• organizacje kościelne i wyznaniowe, spółdzielnie socjalne;
• minimum 3-osobowy komitet, powołany przez osoby fizyczne.

Zgodnie z art. 5 ustawy „o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych zbiórka publiczna może zostać przeprowadzona po jej zgłoszeniu przez organizatora zbiórki i zamieszczeniu informacji o zgłoszeniu przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej na ogólnopolskim elektronicznym portalu zbiórek publicznych, zwanym dalej »portalem zbiórek publicznych«”.

„Osoby zainteresowane przeprowadzeniem zbiórki publicznej, zobowiązane są do bezpłatnego zgłoszenia powyższej informacji do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Następnie będą rejestrować ją na portalu internetowym. Możliwe jest także zgłoszenie w formie papierowej” (art. 6 ustawy).

Przed nowelizacją ustawy na zorganizowanie zbiórki należało uzyskać odpowiednią zgodę, która wydawana była w drodze decyzji administracyjnej przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Zgłoszenie organizacji zbiórki

Obecnie powyższa zgoda zastąpiona została przez dokonanie odpowiedniego zgłoszenia w internecie. Zgłoszenia będą zamieszczane na portalu, którym administrować będzie Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, natomiast każdy będzie mógł sprawdzić, w jaki sposób wsparta przez niego organizacja wykorzystała pieniądze. Zniesiono także opłatę skarbową od zbiórki w kwocie 84 zł. Chętni do przeprowadzenia zbiórki obowiązani są także dołączyć plan przeprowadzanej zbiórki, a więc m.in. cel, formę, termin rozpoczęcia oraz zakończenia, a także liczbę osób, które wezmą w niej udział, miejsce prowadzenia zbiórki, a także sposób jej prowadzenia.

Zgłoszenie zbiórki publicznej dokonywane w postaci elektronicznej osoba uprawniona do reprezentowania organizatora zbiórki opatruje bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.

Zgodnie z przepisami ustawy o zbiórkach publicznych zezwolenie nie jest potrzebne m.in. do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą; do zbiórek przeprowadzanych w drodze loterii pieniężnych lub fantowych, jeżeli zbiórki są przeprowadzane w miejscach publicznych; do zbiórek przeprowadzanych w lokalach prywatnych wśród grona znajomych, osobiście przeprowadzających zbiórkę; do zbiórek wśród młodzieży szkolnej w lokalach szkolnych, odbywających się na podstawie zezwolenia władz szkolnych. Zbieranie przez SMS-y lub przelewy na konto, gdzie przepływ pieniędzy jest rejestrowany, nie będzie wymagało zgłoszenia i nie będzie podlegało regulacji powyższej ustawy.

Prowadzenie zbiórki publicznej bez odpowiedniego zezwolenia

Odpowiedzialność za prowadzenie zbiórki publicznej bez odpowiedniego zezwolenia reguluje Kodeks wykroczeń, który w art. 56 stwierdza, iż „kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar, podlega karze grzywny”. Dodatkowo można także orzec przepadek przedmiotów uzyskanych ze zbiórki, która została przeprowadzona bez zezwolenia, jak i też przepadkowi ulegają przedmioty, które zostały uzyskane w ramach prowadzonej zbiórki, a następnie przekazane innej osobie lub instytucji. Wszystkie przedmioty objęte przepadkiem są przekazywane instytucji pomocy społecznej lub instytucji kulturalno-oświatowej.

Pani zbiórka niewątpliwie będzie zbiórką publiczną na cel prywatny, która powinna być zgłoszona na zasadach opisanych powyżej jeżeli będzie odbywała się w postaci zbierania do puszek (gotówki) i darów (rzeczy materialnych). Co do zbiórek w Internecie ustawa przewiduje, że każdy będzie mógł zbierać, na co chce – bez zezwolenia i bez zgłoszenia (chyba że zbiera na cele inwestycyjne, wtedy mogą obowiązywać przepisy regulujące inwestycje finansowe).