Czy mogę odmówić składania zeznań w sądzie pracy?

Dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań osoby jako świadka w postępowaniu cywilnym

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż co do zasady w postępowaniu cywilnym dowody powołują strony. Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Jak wynika z Pana opisu, wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań Pana osoby w charakterze świadka złożony został przez Pańskiego byłego zwierzchnika.

Wyraźnie podkreślić należy, iż samo wskazanie Pana w treści odwołania nie powoduje „niejako z urzędu –z mocy prawa” powołania Pana jako dowodu w charakterze świadka. Postanowienie o dopuszczeniu i przeprowadzeniu dowodu z zeznań Pana osoby jako świadka może wydać jedynie sąd.

Wskazanie okoliczności na które ma być przesłuchany świadek

W tej sytuacji, jeżeli Pana pracodawca otrzymał jedynie odpis pozwu, zasadnym jest wskazywanie, iż Pan nic nie wie na temat okoliczności, na które ma być przesłuchany. W tym miejscu wskazać należy, iż przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. W pierwszej kolejności zatem Pana pracodawca winien wskazywać, iż nie ma Pan żadnej wiedzy na temat faktów istotnych dla sprawy. Strona powołująca się na dowód ze świadków obowiązana jest dokładnie oznaczyć fakty, które mają być zeznaniami poszczególnych świadków stwierdzone, i wskazać świadków tak, by wezwanie ich do sądu było możliwe. Odwołujący się zwierzchnik powinien zatem wskazać na okoliczności, na które ma Pan być przesłuchany.

Czy osoba wezwana przez sąd może odmówić złożenia zeznań?

W drugiej kolejności pragnę zauważyć, iż szansą dla Pana jest uprawnienie do odmowy złożenia zeznań, ale tylko w sytuacjach prawem przewidzianych. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków stron, ich wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Jednakże odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód. Na powyższą okoliczność, niestety, nie może się Pan powoływać, albowiem – jak Pan wskazał – nie jest w żaden sposób spokrewniony lub spowinowacony ze stroną. Częściowa wiedza może zatem nie powodować występowania wiedzy co do okoliczności istotnych dla sprawy.

Odmowa świadka odpowiedzi na zadane pytania w postępowaniu cywilnym

Pan jako świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych w paragrafie poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi.

Zgodnie z prezentowanym w literaturze poglądem „odmowę odpowiedzi na zadane pytanie może uzasadniać tylko realna możliwość odpowiedzialności karnej. Odmowy odpowiedzi świadek nie może uzasadniać powołaniem się na ewentualną odpowiedzialność dyscyplinarną lub podobną. Szkoda majątkowa, która uprawnia do odmowy odpowiedzi, musi być bezpośrednia (nie wystarczy sam fakt ewentualnej odpowiedzialności na podstawie przepisów prawa, czy pośredni wpływ przez osłabienie sytuacji majątkowej) oraz dotkliwa (nie chodzi więc o szkodę drobną lub niewielką)”*.

Tylko i wyłącznie od Pana wiedzy zależy, czy którakolwiek z powyższych sytuacji występuje, czy też nie.

*Jędrzejewska Maria, Ereciński Tadeusz, Gudowski Jacek, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające, Warszawa 2007, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie II) ss. 1897