Czy mąż stał się współwłaścicielem mojego domu rodzinnego?

Przyjmuję, że w związku z zawarciem małżeństwa nie zawierali Państwo dodatkowych umów dotyczących kwestii majątkowych między małżonkami.

Należy przede wszystkim zaznaczyć, że kwestie przynależności przedmiotów majątkowych do majątków osobistych bądź wspólnego małżonków są uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (K.r.o.).

Stosownie do art. 31 § 1 K.r.o. – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

„Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych”.

Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zgodnie z art. 33 tej ustawy – „do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”.

Jak więc z tego wynika, jeżeli Pani brat w umowie darowizny zaznaczył, że darowizna jest wyłącznie na Pani rzecz, to udział w domu rodzinnym wszedł do Pani majątku osobistego i nie podlega podziałowi przy ewentualnym rozwodzie.

Co innego gdyby brat wyraźnie zaznaczył, że udział w nieruchomości daruje Pani i Pani mężowi jako małżonkom. Takiego postanowienia umowa jednak nie przewidywała.

Fakt, że udział w nieruchomości wszedł do Pani majątku osobistego oznacza (oprócz braku potrzeby rozliczania się z niego w sprawie o podział), że takim udziałem Pani rozporządza bez pytania o zgodę męża.

Nie zmienia tego fakt zameldowania męża w tym domu.

Zgodnie z obowiązującym orzecznictwem instytucje zameldowania oraz wymeldowania z lokalu mają charakter wyłącznie ewidencyjny i jako takie – nie rodzą żadnych uprawnień do lokalu, ani też nie przesądzają o ich utracie (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 8 kwietnia 2009 r., sygn. akt III SA/Gd 439/2008).

Zameldowanie powinno odzwierciedlać stan faktyczny. Zgodnie art. 9 ust. 2 b ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych – zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu.

Z powyższego wynika, że zameldowanie Pani męża nie rodzi żadnych jego praw do nieruchomości.

Z drugiej strony zaznaczam, że dopóty trwa małżeństwo i mąż się nie wyprowadził z Pani domu, dopóki może on w tym domu zamieszkiwać.

Zgodnie bowiem z art. 28 zn. 1 K.r.o., jeśli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. To samo dotyczy przedmiotów urządzenia domowego. Nie jest przy tym istotne, czy małżonek uzyskał prawo do lokum w trakcie małżeństwa, np. w spadku albo w drodze darowizny, czy przed ślubem. Dotyczy to nie tylko mieszkania czy domu stanowiącego własność, ale także mieszkań spółdzielczych własnościowych i lokatorskich oraz takich, których najemcą jest tylko jeden z małżonków.

Tak więc Pani mąż traci prawo do korzystania z Pani domu w razie ustania małżeństwa.

Utrata prawa do zajmowania mieszkania będącego Pani własnością oznacza, że może się Pani domagać opuszczenia tego lokum przez byłego męża, a jeśli dobrowolnie się nie wyprowadzi – należy wnieść sprawę do sądu o eksmisję i doprowadzić do jego przymusowego usunięcia.

Sąd Najwyższy w wyroku z 21 marca 2006 r. (sygn. V CSK 185/ 05) stwierdził, że małżonek, któremu stosownie do art. 28 zn. 1 K.r.o. przysługuje prawo do zamieszkiwania w mieszkaniu będącym osobistym majątkiem męża czy żony, jest lokatorem w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów.

Powyższe oznacza, że sąd, orzekając eksmisję, musi zadecydować, czy małżonkowi, którego taki wyrok dotyczy, należy się lokal socjalny.

Do zapewnienia lokalu socjalnego zobowiązana jest gmina. Jeśli sąd przyzna eksmitowanemu to prawo, to do czasu zaoferowania go przez gminę eksmisja jest wstrzymana.

Reasumując, Pani mąż według prawa nie jest współwłaścicielem Pani domu rodzinnego i w chwili obecnej nie ma takich samych praw właścicielskich do domu jak Pani, a w przypadku rozwodu przy podziale majątku dom ten (udział w nim) nie należy do Pani męża.