Czy wodociągi miejskie mogą wymuszać wymianę liczników?

Zmiany w prawie mające na celu poprawę efektywności energetycznej

Według art. 45a ust. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (dalej „Prawo energetyczne”:

Jeżeli miejsce zainstalowania układu pomiarowo-rozliczeniowego służącego do rozliczeń kosztów zakupu ciepła lub chłodu jest wspólne dla dwóch lub więcej budynków wielolokalowych albo dwóch lub więcej grup lokali lub lokali, właściciele lub zarządcy tych budynków lub lokali są obowiązani wyposażyć:

1) te budynki i grupy lokali w ciepłomierze,

2) te lokale, o ile jest to technicznie wykonalne i opłacalne:

a) w ciepłomierze lub w podzielniki kosztów ogrzewania,

b) w wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej

– posiadające funkcję zdalnego odczytu.

Według art. 45a ust. 7a tejże: Budynki z instalacją ogrzewczą wodną zasilaną z sieci ciepłowniczej lub budynki mające więcej niż jedno mieszkanie lub lokal użytkowy zasilane z kotłowni wyposaża się w urządzenia służące do rozliczenia zużytego ciepła lub chłodu obejmujące:

1) ciepłomierz do pomiaru ilości ciepła dostarczanego do instalacji ogrzewczej budynku, posiadający funkcję zdalnego odczytu;

2) ciepłomierze lub podzielniki kosztów ogrzewania posiadające funkcję zdalnego odczytu umożliwiające indywidualne rozliczanie kosztów ogrzewania poszczególnych mieszkań lub lokali użytkowych w budynku, o ile jest to techniczne wykonalne i opłacalne;

3) wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej dla poszczególnych mieszkań lub lokali użytkowych w budynku, posiadające funkcję zdalnego odczytu, o ile jest to techniczne wykonalne i opłacalne;

4) urządzenie do pomiaru ilości zużytego paliwa w kotłowni.

Czy dyrektywy unijne i krajowe przepisy nakładają obowiązek wymiany liczników zimnej wody?

Jak widzimy, właściciele lub zarządcy budynków wielolokalowych mają obowiązek wyposażenia obiektów w ciepłomierze lub w podzielniki kosztów ogrzewania, a także w wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej – z funkcją zdalnego odczytu. Wymóg ten został wprowadzony ustawą o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw.

Prawo energetyczne nie definiuje wprost tego pojęcia w kontekście ciepłomierzy, podzielników i wodomierzy ciepłej wody użytkowej. Zbliżone definicje zawarte w słowniczku ustawy odnoszą się co najwyżej do liczników energii elektrycznej.

Wymiana wodomierzy jest wynikiem wprowadzenia norm wskazanych przez Unię Europejską. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. Tak jak Pan wskazywał, dotyczy to ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej. Nie ma mowy o zimnej wodzie. Powyższe przepisy Unii Europejskiej w treści stwierdzają, że:

Państwa członkowskie mogą swobodnie decydować o tym, czy technologie umożliwiające odczyt przez przejście lub przejazd obok licznika uznaje się za umożliwiające zdalny odczyt. Urządzenia umożliwiające zdalny odczyt nie wymagają dostępu do indywidualnych mieszkań lub modułów do celów odczytu.

Interpretacja przepisów unijnych została przez nas przyjęta bardzo szeroko i zdania prawników są w tym temacie podzielone. Unijne dyrektywy ogólnie wskazują, jakie kryteria powinny spełniać urządzenia, żeby można byłoby je uznać za spełniające wymóg zdalnego odczytu.

Dyrektywy unijne mają na celu pomiar zużytej ciepłej wody dla ograniczenia efektu cieplarnianego, ekologii i środowiska. Jednakże można by zaliczyć również korzystanie z zimnej wody do ekologiczności i klimatu. I to uzasadnia zamontowanie wodomierzy ze zdalnym odczytem dla zimnej wody, czyli już dla wszystkich rodzajów wodomierzy.

Czy można narzucać, jaki licznik do pomiaru wody należy zamontować? Ma Pan rację, że tak naprawdę zasadna jest wymiana wodomierzy do montażu i obsługi ciepłomierzy lub podzielników kosztów ogrzewania w stosunku do planowanych oszczędności energii, a nie wody zimnej. Jednakże za przyzwoleniem społeczeństwa nastąpiła milcząca zgoda na wymianę wszelkich wodomierzy na zdalny odczyt i nikt tym faktem się nie zainteresował. Organy uzasadniają, że to obniża znacząco koszty związane z obsługą odczytów liczników, a także zapewnia wyższy komfort dla odbiorców końcowych, którzy nie będą musieli udostępniać swoich lokali w celu dokonania odczytów. Jest to swoiste „wciskanie” wszystkim wodomierzy ze zdalnym odczytem, nie zważając na obowiązujące regulację. Można pokusić się o stwierdzenie, że aż nadto przyłożono się do stosowania, wdrażania przepisów. Na Pana obszarze zastosowano informację, iż jest to etap wdrażania odczytów wodomierzy drogą radiową. Na innym obszarze obsługi innych wodociągów wskazano, że wymiana wodomierzy spowodowana jest ich upływem terminu legalizacji.

Jak bronić swoich praw i jakie działania podjąć?

Jakie zatem rozwiązanie proponowałabym w tej dyskusyjnej sprawie? Można wystosować pismo do przedsiębiorstwa wodociągowego (i spółdzielni) z zapytaniem, jaka jest podstawa prawna wymiany wodomierzy zimnej wody, gdyż ta, którą podają, wykracza poza zakres dyrektyw unijnych i przepisów prawa energetycznego. Należy wskazać im swoje stanowisko, że przepisy unijne owszem narzucają nam wymianę, jednakże dotyczy ona ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej i nie ma tam słowa o wodzie zimnej. Ponadto może Pan podnieść, że co do ciepłomierzy itp. jest wskazany obowiązek wymiany, który należy zrealizować do 1 stycznia 2027 r., o ile jest on technicznie wykonalny i opłacalny. Zatem przynosząc to na zimną wodę, można posiłkować się trafnie, że wymiana wodomierza wody zimnej z odczytem zdalnym nie jest technicznie wykonalna i opłacalna. Jednakże należy przedstawić zasadną argumentację.

Pragnę zaznaczyć, że może jeszcze nie teraz, ale finalnie Pana wodomierz wody zimnej straci ważność legalizacji i powstanie niewątpliwa przyczyna, aby go wymienić na nowoczesny ze zdalnym odczytem. Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością wymiana będzie nieunikniona, możliwe że odwleczona w czasie.

[SZARY]

Przykłady

Mieszkańcy kamienicy w Krakowie

W jednej z krakowskich kamienic mieszkańcy otrzymali pismo od zarządcy budynku z informacją o obowiązkowej wymianie liczników zimnej wody na modele z funkcją zdalnego odczytu. Argumentowano to nowymi przepisami unijnymi. Jednak po konsultacji z prawnikiem wspólnoty ustalono, że obowiązek dotyczy jedynie ciepłej wody. Wspólnota wystosowała oficjalne pismo do zarządcy z żądaniem podstawy prawnej. Po kilku tygodniach nacisku zarządca wycofał się z obowiązkowej wymiany, pozostawiając decyzję mieszkańcom.

Spółdzielnia mieszkaniowa w Poznaniu

W dużym osiedlu spółdzielnia mieszkaniowa rozpoczęła wymianę wodomierzy, informując mieszkańców, że niepodpisanie zgody na montaż urządzeń zdalnego odczytu spowoduje naliczanie opłat według ryczałtu. Jeden z mieszkańców, który miał nowo zalegalizowany wodomierz, postanowił sprawdzić przepisy i doszedł do wniosku, że wymiana nie jest obligatoryjna. Po interwencji w spółdzielni oraz powołaniu się na aktualne regulacje, mieszkańcy mogli zachować dotychczasowe liczniki aż do upływu ich ważności.

Wodociągi miejskie w Gdańsku

Pewna rodzina z Gdańska otrzymała wezwanie do wymiany wodomierza na radiowy. Gdy zaczęli drążyć temat, dowiedzieli się, że obowiązek ten wynika bardziej z wewnętrznych regulacji przedsiębiorstwa wodociągowego niż z obowiązujących przepisów prawa. Po konsultacji z prawnikiem zdecydowali się na złożenie skargi do lokalnego rzecznika praw konsumenta. Po analizie sprawy wodociągi zgodziły się na odroczenie wymiany do czasu upływu okresu legalizacji starego wodomierza.

Podsumowanie

Obowiązek wymiany wodomierzy na modele z funkcją zdalnego odczytu dotyczy wyłącznie pomiaru ciepłej wody użytkowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami unijnymi i krajowymi. W przypadku wodomierzy zimnej wody decyzja o ich wymianie powinna być oparta na indywidualnych okolicznościach, takich jak upływ terminu legalizacji czy uzasadniona opłacalność techniczna. Warto świadomie podchodzić do tego tematu i w razie wątpliwości domagać się jasnych podstaw prawnych od zarządców nieruchomości oraz przedsiębiorstw wodociągowych.

Oferta porad prawnych

Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu pism związanych z wymianą wodomierzy i egzekwowaniem Twoich praw wobec spółdzielni i przedsiębiorstw wodociągowych. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

[KONIEC]

Źródła:

1. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne - Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348

2. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2021 poz. 868

3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, Dz.U.UE.L.2018.328.210