Czy udział w wydarzeniach szkolnych poza harmonogramem pracy jest obowiązkowy dla nauczyciela?

Zajęcia statutowe nauczyciela

W odniesieniu do poruszonej kwestii wskazać należy, że Karta Nauczyciela nie zawiera odrębnych i szczególnych rozwiązań prawnych w zakresie czasu pracy nauczycieli w sytuacji realizacji zadań szkoły w formach innych niż realizowane w warunkach szkolnych (np. w trakcie wycieczek lub innych imprez ). Art. 42c ust. 1 Karty Nauczyciela nakłada na nauczyciela obowiązek pracy w ciągu 5 dni tygodnia. Zgodnie z art. 42 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela „czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień”. „W ramach tego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:

1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7;

2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;

3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym”.

Zajęcia kwalifikowane z 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela zawierane są w statutach szkół i mogą polegać m.in. na przygotowaniu uroczystości szkolnej lub przedszkolnej, przygotowaniu do konkursów, prowadzeniu zajęć opiekuńczych, organizowaniu i udziale w wycieczkach i wyjściach poza teren szkoły, udział w radach pedagogicznych, opracowywaniu pomocy dydaktycznych, zebraniach z rodzicami. Zatem katalog typów zajęć opiekuńczych i wychowawczych, uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów, organizowanych w danej szkole określa statut szkoły. Konkretny zestaw uroczystości, imprez i wycieczek realizowanych w danym roku szkolnym uchwala rada pedagogiczna w planie pracy szkoły.

Udział w festynie w inny dzień niż dzień pracy

Nauczyciel otrzymuje ustalone, comiesięczne wynagrodzenie za zajęcia i czynności wykonywane w ramach tygodniowego czasu pracy. Jeżeli zatem otrzymuje od dyrektora szkoły polecenie wykonywania obowiązków, których treść mieści się w dyspozycji art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela (zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, np. udział w zawodach sportowych), to zadania te nauczyciel zobowiązany jest realizować w ramach 40 godz. tygodnia pracy i ustalonego wynagrodzenia. Co do zasady nie przysługuje mu za tę pracę dodatkowe wynagrodzenie.

Ponieważ nie ma obowiązku realizowania imprez takich jak festyn w dni wolne od pracy, a także ponad tygodniowy 40-godzinny czas pracy, nie ma podstawy wypłacania nauczycielom wynagrodzenia za taki dzień lub przyznawania dnia wolnego na zasadach określonych w przepisach Karty Nauczyciela.

Godziny ponadwymiarowe

Wobec nauczycieli sprawujących opiekę nad uczniami podczas imprez organizowanych przez szkołę nie znajdują zastosowania przepisy dotyczące dodatkowego wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych. Jednakże art. 35 i art. 42 Karty Nauczyciela nie pozwala na przyjęcie rozwiązania, w którym nauczycielowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy będą przydzielane godziny ponadwymiarowe. Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Ustawodawca posługuje się więc w tym zakresie pojęciem „tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych” (bez odniesienia do konkretnej umowy danego nauczyciela), a ten został określony w art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela i jest uzależniony od stanowiska – typu (rodzaju) szkoły. 

Gdy zatem nauczyciel uczestniczy np. w wycieczce, która przypada np. w sobotę, czy generalnie dniu wolnym od pracy, nauczycielowi wykonującemu pracę przysługuje w zamian inny dzień wolny, bowiem zgodnie z art. 42c ust. 3 Karty Nauczyciela za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, wykonywane w dniu wolnym od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. Otóż dzień wolny od pracy przysługuje w przypadku wykonywania pracy w dniu rozkładowo wolnym od pracy. Niemniej podkreślam, że dzień wolny przysługuje wyłącznie w przypadku realizacji zajęć:

• dydaktycznych,
• wychowawczych,
• opiekuńczych.

Tym samym wykonywanie innych obowiązków służbowych niż prowadzenie zajęć nie uprawnia do dodatkowego dnia wolnego od pracy. Uczestnictwo w festynie rodzinnym nie jest uznawane za realizację zajęć dydaktycznych, wychowawczych ani opiekuńczych, lecz za wykonywanie innych zadań statutowych szkoły. Z tego względu nauczycielowi, który uczestniczył w festynie rodzinnym, nie przysługują dni wolne od pracy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19