Jak długo trwa obowiązek alimentacyjny względem dziecka?
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zwanego dalej K.r.io. Dla potrzeb niniejszej opinii przyjmuję, że alimenty na syna płaci Pan na mocy wyroku sądowego.
W pierwszej kolejności zasadne jest ustalenie, w jakim wieku jest syn, czy założył rodzinę, a także czy podejmuje zatrudnienie, a jeżeli tak to jakie. Następnie, czy studia doktoranckie, które syn pragnie zacząć, mają być stacjonarne, co łączyć się będzie z koniecznością prowadzenia zajęć na uczelni, czy też niestacjonarne. Jeżeli będą to studia stacjonarne, to zasadne będzie ustalenie harmonogramu zajęć. Odpowiedź na każde z tych pytań będzie miała decydujące znaczenie dla Pana pozycji procesowej w ewentualnym postępowaniu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
Istotny z punktu widzenia Pana interesu jest przepis art. 133 K.r.io. Zgodnie z jego treścią:
„Art. 133. § 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
§ 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
§ 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”.
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Sąd Najwyższy w tezie IV uchwały z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawach alimentacyjnych, przyjął, że „przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumieć należy potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu – odpowiedni do jego wieku i uzdolnień – prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej, niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie”.
Czy można uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka?
Zwrócić uwagę należy a § 3 cytowanego przepisu, który stanowi, iż rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Ostatnia część tego paragrafu jest podstawą złożenia pozwu o zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego Pana wobec swojego dziecka. Ustawodawca bowiem dał wyraz powszechnemu stanowisku orzecznictwa i doktryny, które wskazuje, iż pełnoletnie dziecko w pierwszej kolejności powinno samo postarać się o uzyskanie przychodu, a dopiero później móc żądać środków od osób zobowiązanych.
Wskazać oczywiście należy na głos doktryny, zgodnie z którym „z definicji obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka (utrzymanie i wychowanie) wynika, że obowiązek ten ustaje dopiero wówczas, gdy dziecko osiągnie samodzielność życiową, co z reguły łączy się z możliwością podjęcia pracy zarobkowej. Możliwość podjęcia pracy zarobkowej nie może być jednak rozważana w oderwaniu od osobistej i życiowej sytuacji uprawnionego. Jeżeli mianowicie kontynuuje on naukę, uczy się zawodu, uczęszcza na kurs doskonalenia zawodowego, to za usprawiedliwione uznać należy dalsze alimentowanie go”.
Pamiętać należy jednak, iż każda sprawa jest rozpatrywana w sposób odrębny, bowiem każda ma inny stan faktyczny, który w konkretnych okolicznościach będzie przemawiał właśnie za uchyleniem obowiązku alimentacyjnego.
Alimenty dla dziecka które osiągnęło pełnoletność
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 1997 r., sygn. akt III CKN 257/97 (OSNC 1998, nr 4, poz. 70): „przy orzekaniu o obowiązku alimentacyjnym rodziców wobec dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy także pod uwagę, czy wykazują one chęć dalszej nauki oraz czy ich osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie nauki”.
Nikt nie da Panu 100% pewności, czy składając pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, sąd uzna Pana argumenty za prawidłowe. Nie ulega jednak wątpliwości, iż w chwili obecnej syn ma możliwości zarobkowe, a dodatkowo podejmuje naukę. Syn podejmuje zatem próbę samodzielnego utrzymania. Osobiście uważam, ze szanse są, ale wszystko zależy także od tego, czy dla Pana alimenty dla syna stanowią wydatek odczuwalny, czy też nie odczuwa Pan tego, a chce jedynie uchylić obowiązek niejako „na złość synowi”. W mojej ocenie należy także brać pod uwagę okoliczność, że syn specjalnie podejmuje naukę, by czerpać z tego korzyści tytułem alimentów. Proszę także samemu lub poprosić kogoś znajomego, by sprawdził, czy syn ma tzw. profile na portalach społecznościowych jak nasza-klasa, facebook, co pozwoliłoby ustalić, w jaki sposób syn spędza wolny czas, gdzie spędza wakacje, z kim. Każdy wpis syna lub zdjęcie, z którego wynikałoby, że stać go na wakacje, wyjścia ze znajomymi itd., stanowić może podstawę do uchylenia obowiązku alimentacyjnego, bowiem jako dorosły człowiek może mieć od Pana zagwarantowane potrzeby podstawowe, a takimi na pewno nie są wyjścia ze znajomymi do klubu, restauracji czy też wyjazdy wakacyjne. W toku postępowania sądowego może Pan nadto wnosić, by sąd zobowiązał syna do wskazana numeru rachunku bankowego i nazwy banku, aby następnie zwrócić się do banku z wnioskiem o przesłanie zestawienia środków na rachunku za ostatnie np. 6 miesięcy.
Alimenty z funduszu alimentacyjnego – przekroczenie kryterium dochodowego
