Czy rodzic może wyrzucić z mieszkania syna?

Pan Maciej od 6 lat mieszka w mieszkaniu (wspólnota mieszkaniowa), którego właścicielem jest jego ojciec. Opłaca wszystkie rachunki i podatki za mieszkanie, jest zameldowany na stałe. Jego ojciec jest już w podeszłym wieku i pan Maciej nie ukrywa, że ich relacje nie są najlepsze. Ojciec ma ciągle jakieś wyrzuty i sam prowokuje sprzeczki. Kiedyś wspomniał w złości, że wyrzuci syna z mieszkania. Pan Maciej na wszelki wypadek chciałby się przygotować na taką ewentualność. Dlatego zapytał, ile czasu ojcu może zająć wymeldowanie syna bez jego zgody i jak można przeciągnąć zamieszkiwanie, żeby znaleźć jakieś inne dogodne lokum w pobliżu. Czy możliwa jest eksmisja syna?

Meldunek a prawo do lokalu

W sytuacji takiej, jak opisał pan Maciej, należy zdawać sobie sprawę, że meldunek nie daje żadnego prawa do lokalu. Prawo do lokalu (do zamieszkiwania w nim) daje albo własność (bycie jego właścicielem) albo stosowna umowa, np. najem czy bezpłatne użyczenie lub też użyczenie w zamian za opłatę rachunków itd. Meldunek ma funkcję wyłącznie statystyczną i związaną z nadawaniem korespondencji obywatelom, nic więcej.

Użyczenie mieszkania synowi

Pana Macieja wiąże z ojcem ustna umowa użyczenia zawarta na czas nieokreślony i to ona daje synowi prawo do zamieszkiwania w mieszkaniu ojca.

Ojciec ma zaś prawo w każdym momencie wypowiedzieć panu Maciejowi stosunek użyczenia i żądać, aby w rozsądnym terminie opuścił dobrowolnie mieszkanie. Potwierdzenie faktu, że umowa użyczenia może być wypowiedziana, znajdujemy w licznych wyrokach sądowych (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r., sygn. akt I CK 14/2005). Jeśli pan Maciej tego nie uczyni (nie wyprowadzi się mimo wypowiedzenia), jego ojciec będzie miał pełne prawo wnosić o eksmisję. Przepisy dotyczące eksmisji znajdują się w Kodeksie cywilnym i w ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Ojciec nie musi wymeldowywać syna, aby móc wnosić o jego eksmisję do sądu. Podstawą do wystąpienia z pozwem o eksmisję będzie art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że „właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana”.

Mieszkanie socjalne po wymeldowaniu

Z uwagi na fakt, że jako biorący do używania pan Maciej jest lokatorem, sąd orzekający eksmisję w wyroku musi ustalić, czy jest on uprawniony do lokalu socjalnego z zasobów gminy. Pan Maciej do tej grupy zapewne nie należy, chyba że jest osobą niepełnosprawną, bezrobotną lub ciężko chorą. Tylko takim osobom przysługuje lokal socjalny. Nic też nie da fakt, że gdyby syn sam się zwolnił z pracy tuż przed skierowaniem sprawy do sądu – ojciec bowiem łatwo mógłby wykazać, że syn jest bezrobotny od niedawna i to ze swojej winy (ze swojego działania celowego).

Po uzyskaniu wyroku eksmisyjnego ojciec będzie już mógł złożyć wniosek do komornika o wykonanie eksmisji syna z mieszkania na podstawie art. 759 Kodeksu cywilnego, załączając do niego tytuł wykonawczy – wyrok sądu. Na tej podstawie komornik może już rozpocząć eksmisję.

Procedura wymeldowania

Osobno zaś ojciec (niezależnie od eksmisji: równolegle, wcześniej, po niej) może syna również wymeldować. Organ gminy wydaje decyzję w sprawie wymeldowania na wniosek strony (ojca). Ojciec musi wniosek jednak uzasadnić, np. tym, że syn jest dorosły, że może sam wynajmować mieszkanie, że potrzebuje intymności itd.

Jak widzimy ojciec pana Macieja ma pełne prawo dokonać jego eksmisji i wymeldowania. Niewiele, a w zasadzie nic nie można zrobić, by to utrudnić (wydłużyć), o ile syn nie jest niepełnosprawny ciężko chory, bezrobotny. Sprawa o eksmisję trwa około pół roku (do dnia uprawomocnienia się orzeczenia). Nie jest to zatem szybki proces.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r., sygn. akt I CK 14/2005