Czy radny prowadzący sklep może wystawić fakturę gminie?

Ograniczenia dotyczące radnych

Sprawy tego typu faktycznie często nie należą do łatwych i nie zawsze można to prosto zinterpretować. Przepisy dotyczące samorządów są dość rozbudowane, choć oczywiście nie wszystkie sytuacje zostały przewidziane i nie zawsze łatwo jest stwierdzić, czy dane zachowanie jest zgodne z prawem, czy też nie.

Należy tutaj się oprzeć na ustawie o samorządzie gminnym (zwana dalej ustawą). W ustawie tej zawarto szereg ograniczeń dotyczących radnych. Zostały one zapisane w kilku artykułach. Przede wszystkim w art. 24a – radny nie może nawiązać stosunku pracy w urzędzie gminy, w którym pełni mandat ani być kierownikiem gminnej jednostki organizacyjnej czy też jej zastępcą. Bardzo ważne jest ograniczenie w art. 24d, zgodnie z którym wójt gminy nie może powierzyć radnemu wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Służy to zapobieganiu omijaniu przepisów dotyczących świadczenia pracy poprzez zawieranie umów cywilnoprawnych. Niejednokrotnie tematyka ta była przedmiotem orzecznictwa sądów administracyjnych, jednakże głównie dotyczyło to wykonywania usług na rzecz gminy. Często powołuje się na to przy zamówieniach publicznych, gdy przetarg wygrywa radny. Nieco sporne jest, czy wykonanie takich usług powoduje wygaśnięcie mandatu radnego, gdyż zakaz jest wprost sformułowany jedynie wobec wójta, a nie radnego. Istnieją w tej sprawie dwa przeciwstawne poglądy, jednakże przedmiotem sporu nie jest zakres czynności czy umów, a konsekwencje, jakie powinny w tej sytuacji spotkać radnego. Dość enigmatyczny i szeroki jest art. 24e, gdzie zapisano, iż radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani przyjmować darowizn, które mogą podważyć zaufanie do wykonywanego mandatu. Prawdopodobnie celowo jest to taki szeroki i nieokreślony zapis, gdyż każda taka sytuacja wymaga indywidualnej oceny.

Naruszenie przepisów ustawy o samorządzie gminnym

Sam fakt prowadzenia sklepu nie jest z pewnością podstawą do uznania, że podważa to zaufanie do jego stanowiska, jest to zwykła działalność gospodarcza. Zgodnie zaś z art. 24f radny nie może prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, jak również zarządzać taką działalnością, być w niej przedstawicielem lub pełnomocnikiem. Sytuacja przez Pana opisana również nie podpada pod ten zapis, gdyż niewątpliwie sklep nie jest prowadzony z wykorzystaniem mienia gminy. Nie można tego zapisu rozumieć w ten sposób, iż poprzez zakup wykorzystuje się mienie gminy, zwłaszcza że chodzi o wykorzystywanie go do prowadzenia działalności.

Są to główne ograniczenia dotyczące wykonywania funkcji radnego i jego innych relacji, zwłaszcza majątkowych z gminą, w której uzyskał mandat. Wszelkie ograniczenia i zakazy należy interpretować ściśle, niedopuszczalna jest w takich przypadkach wykładnia rozszerzająca. Widać więc wyraźnie z tego, że przepisy wprost nie zakazują, aby gmina czy też jakieś stowarzyszenie gminne dokonywało zakupów u radnego, gdyż nie jest to świadczenie pracy, a radny nie prowadzi też działalności z wykorzystaniem mienia gminnego. Ewentualnie pozostaje ta furtka, że mogłoby to podważać zaufanie do radnego, choć tutaj kwestia jest podlegająca ocenie i w dużym stopniu zależy od interpretacji i woli osoby dokonującej oceny. Niektórzy mogą się dopatrywać, że jest to nieetyczne i niewłaściwe.

W mojej ocenie jednak nie ma wprost naruszenia przepisów ustawy o samorządzie gminnym, jednakże nie ma żadnej gwarancji, że ktoś nie mógłby postawić takiego zarzutu, i nie można wykluczyć, że sprawa w przyszłości mogłaby trafić do sądu administracyjnego. Przywołane przepisy uważam, że nie powinny mieć zastosowania w danej sytuacji, gdyż dotyczą innych sytuacji, niż ta przez Pana opisana.