Czy nauczyciel akademicki jest funkcjonariuszem publicznym?

Funkcjonariusz publiczny wg Kodeksu karnego

Przede wszystkim należy odróżnić pojęcie funkcjonariusza publicznego od pojęcia pełnienia funkcji publicznej.

Definicję pojęcia funkcjonariusza publicznego zawiera art. 115 § 13 Kodeksu karnego (K.k.). Zgodnie z tym przepisem funkcjonariuszem publicznym jest:

1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;

2) poseł, senator, radny;

2a) poseł do Parlamentu Europejskiego;

3) sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy;

4) osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych;

5) osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe;

6) osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej;

7) funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej;

8) osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;

9) pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe.

Osoba pełniąca funkcję publiczną

Z kolei zgodnie z treścią art. 115 § 19 Kodeksu karnego – osobą pełniącą funkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny, członek organu samorządowego, osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę międzynarodową.

Zarówno zgodnie z orzecznictwem, jak i doktryną należy uznać, że nauczyciel akademicki niebędący na przykład rektorem – tj. osoba nie zajmująca stanowiska kierowniczego, nie jest funkcjonariuszem publicznym, jest natomiast osobą pełniącą funkcję publiczną.

Powyższe zostało potwierdzone przez Radosława Krajewskiego w artykule „Funkcjonariusz publiczny i osoba pełniąca funkcję publiczną jako kategorie prawa karnego istotne z perspektywy funkcjonowania administracji publicznej”, w której autor wskazuje, że: „W konsekwencji za J. Piórkowską-Flieger przyjąć trzeba, że funkcjonariuszem publicznym jest osoba zajmująca kierownicze stanowisko np. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, jak też na państwowej uczelni, w której będą to rektorzy, prorektorzy, dziekani, prodziekani, dyrektorzy instytutów, kierownicy katedr i zakładów. Natomiast nauczyciel akademicki nie jest funkcjonariuszem publicznym, jeśli nie pełni żadnej funkcji w administracji uczelni, choć jest on osobą pełniącą funkcję publiczną”.

Nauczyciel akademicki pełniący funkcję publiczną

Podobnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 czerwca 2004 r. (V KK 74/04) wskazał, że trzeba opowiedzieć się za konsekwentnym traktowaniem pojęć „funkcjonariusz publiczny” i „osoba pełniąca funkcję publiczną”, jako pojęć o różnych zakresach. „Te wszystkie okoliczności prowadzą do przekonania, że działania nauczyciela akademickiego związane z wykonywaniem przez niego obowiązków, o jakich mowa w art. 99 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.), stanowią realizację jednego z konstytucyjnych zadań państwa (art. 70 ust. 1 Konstytucji RP) i spełniają kryterium pełnienia funkcji publicznej. W tych warunkach należało zaaprobować pogląd wyrażony w kwestionowanym przez skarżącego orzeczeniu, iż przyjmowanie przez oskarżonego korzyści majątkowych w zamian za udostępnienie pytań egzaminacyjnych oraz wystawienie pozytywnych ocen bez przeprowadzenia egzaminu pozostawało w bezpośrednim związku z wykonywaniem zadań i obowiązków nauczyciela akademickiego jako osoby pełniącej funkcję publiczną i trafnie zostało zakwalifikowane jako przestępstwo łapownictwa”.

A zatem, nauczyciel akademicki, który nie pełni kierowniczej funkcji, pozostanie osobą pełniącą funkcję publiczną w rozumieniu Kodeksu karnego, nie będzie zaś funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu tego aktu prawnego.