Czy można zobowiązać wnuka od osobistej opieki nad babcią?

Obowiązek alimentacyjny względem członka rodziny

Siostra nie ma racji, albowiem Państwo jako najbliższa rodzina – jeżeli Państwa rodzice nie mogą opiekować się swoją mamą – jesteście na równi obowiązani do opieki nad babcią. Ustawodawca nie precyzuje, na czym opieka miałaby polegać – czy ma być to opieka osobista, czy po prostu pomoc finansowa. Nie ma także żadnego modelu postępowania sądowego, aby zmusić Państwa do opieki. Dlatego też roszczenia siostry są bezpodstawne i niezrozumiałe. Jeżeli bowiem jedyną możliwością jest umieszczenie babci w DPS, to również stanowi to Państwa opiekę.

Zgodnie z treścią art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.): „Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo”.

Zgodnie natomiast z treścią art. 129 § 1 K.r.o.: „Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. § 2. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym”. Jak wynika z tych przepisów, jesteście, Pan i Pańska siostra, na równi obowiązani do alimentacji babcie, czyli opieki nad babcią w jednakowym stopniu.

Wykonywanie obowiązku alimentacyjnego w pieniądzu lub poprzez osobistą opiekę

Oprócz tego dzieci posiadają także „moralny” obowiązek do pomocy i współdziałania dla dobra rodziny. W konsekwencji przytoczonej regulacji (art. 129 § 2) uprawniony może żądać alimentów od jednego z kilku zobowiązanych w tym samym stopniu tylko w przypadającej na niego części, chociażby był on w stanie zaspokoić alimenty w całości, chyba że istnieją przeszkody uniemożliwiające uzyskanie alimentów od pozostałych. Obowiązek alimentacyjny wynika z pokrewieństwa oraz z innych więzi o charakterze osobistym, z którymi ustawodawca wiąże jego istnienie. Komentowany artykuł przewiduje, że obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej (zstępnych i wstępnych), bez ograniczeń dotyczących stopnia pokrewieństwa.

Obciąża także rodzeństwo, w tym przyrodnie. Obowiązek alimentacyjny nie obciąża innych krewnych w linii bocznej. Treścią obowiązku alimentacyjnego jest dostarczanie uprawnionemu środków utrzymania, a zatem środków niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb (przede wszystkim w zakresie wyżywienia, utrzymania mieszkania, odzieży, leczenia, higieny osobistej). W wypadku małoletnich dzieci obowiązek alimentacyjny polega także na zapewnieniu środków wychowania, czyli środków służących odpowiedniemu rozwojowi umysłowemu i fizycznemu dziecka. Roszczenie o świadczenia alimentacyjne powstaje dopiero, gdy zaktualizują się wszystkie ustawowe przesłanki alimentacji. Kodeks rodzinny i opiekuńczy w zasadzie nie reguluje sposobu dostarczania środków utrzymania i wychowania. W orzecznictwie podkreśla się, że dopuszczalna jest każda postać świadczeń alimentacyjnych.

Mogą być to świadczenia pieniężne lub w naturze. Wybór właściwej postaci świadczenia powinien odpowiadać celowi, jakiemu służy obowiązek alimentacyjny, oraz uwzględniać okoliczności konkretnego przypadku. Należy zatem wybrać tę postać, która najlepiej zabezpiecza interesy uprawnionego i nie jest szczególnie dotkliwa dla zobowiązanego.

Wnuki obowiązane w równym stopniu do zapewnienia opieki babci

Z uwagi na powyższe powinni Państwo na równi współdziałać w zabezpieczeniu usprawiedliwionych potrzeb babci – bez względu na to, kto będzie sprawował osobistą opiekę, a kto łożył środki finansowe. Nie ma także żadnego postępowania sądowego, które będzie to regulowało – muszą Państwo samodzielnie dojść do porozumienia, jak pomóc babci. Całkiem jednak osobno, jeżeli jednak to Pan sprawuje opiekę nad babcią, to zgodnie z treścią art. 140 § 1 K.r.o. – może Pan dochodzić od siostry zwrotu poniesionych wydatków, albowiem osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić.