Czy można jeździć czterokołowcem na dowód osobisty?

Możliwość jazdy czterokołowcami lekkimi

We wcześniej obowiązującym Kodeksie drogowym popularne czterokołowce zaliczane były często do motorowerów, czyli kierowanie nimi przez osobę, która ukończyła 18 lat, mogło się odbywać bez uprawnień. Niestety, zgodnie z nowymi przepisami dotychczasowa możliwość jazdy czterokołowcami lekkimi jedynie na podstawie dowodu osobistego zakończyła się również dla pełnoletnich.

Dnia 19 stycznia 2013 r. weszła bowiem w życie ustawa o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 30, poz. 151 z późn. zm.), która zmieniła ustawę Prawo o ruchu drogowym. Pojawiła się kategoria AM. Kategoria AM uprawnia do kierowania:

• motorowerem (pojemność silnika spalinowego do 50 cm³ lub moc silnika elektrycznego do 4 kW, prędkość maks. 45 km/h);
• czterokołowcem lekkim, którego parametry precyzuje europejska kategoria L6e: masa własna do 350 kg, napęd silnikiem spalinowym o pojemności do 50 cm³ (może być też elektryczny) o mocy do 4 kW (5,4 KM) i rozwijający prędkość maksymalną do 45 km/h.

Przy czym podane w rozporządzeniu ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z dnia 21 grudnia 2012 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia definicje oznaczają:

Motorower – pojazd dwu- lub trójkołowy zaopatrzony w silnik spalinowy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm³ lub w silnik elektryczny o mocy nie większej niż 4 kW, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h.

Czterokołowiec lekki – czterokołowiec, którego masa własna nie przekracza 350 kg i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h.

Uprawnienia do kierowania czterokołowcem lekkim

W przepisach tej ustawy sprecyzowano, że nie wymaga uprawnienia (AM) do kierowania pojazdami jedynie kierowanie rowerem oraz pojazdem zaprzęgowym (art. 3 ust. 4). Ponadto bez prawa jazdy można kierować motorowerem, czyli pojazdem posiadającym dwa lub trzy, koła, jeśli w dniu wprowadzenia ustawy kierujący był pełnoletni. Cyt.:

„Art. 6. 1. Prawo jazdy stwierdza posiadanie uprawnienia do kierowania:

1. – kategorii AM:

motorowerem,

czterokołowcem lekkim;

(...)

5. – kategorii B1:

czterokołowcem,

pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM; (…).”

Art. 133. (...)

3. Osobę, która przed dniem wejścia w życie ustawy ukończyła 18 lat, uznaje się za uprawnioną do kierowania motorowerem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wobec tej osoby nie wymaga się posiadania dokumentu stwierdzającego to uprawnienie.”

Na mocy zatem art. 133 ust. 3 osoby, które w chwili wejścia w życie ustawy miały już ukończone 18 lat, zachowują prawo do kierowania motorowerem bez żadnych dodatkowych dokumentów stwierdzających do tego prawo – dotyczy to głównie tych osób, które w ogóle nie mają prawa jazdy. Należy jednak podkreślić, że uprawnienie wynikające wyłącznie z wieku dotyczy tylko motoroweru, a więc w odróżnieniu od posiadacza prawa jazdy kategorii AM, osoby te nie mogą kierować czterokołowcem lekkim. Z literalnego bowiem brzmienia przepisu art. 133 wynika zatem, że a contrario ustawa wymaga jednak prawa jazdy kategorii AM w przypadku pojazdów mikro i quadów, czyli tzw. czterokołowców lekkich, których masa własna nie przekracza 350 kg i nie rozwijają one prędkości większej niż 45 km/h.

Wymiana karty rowerowej na prawo jazdy kat. AM

Niemniej jednak zgodnie z przepisami osoba posiadająca kartę motorowerową będzie mogła ją wymienić na prawo jazdy kat. AM po przedłożeniu w urzędzie: wniosku o wydanie prawa jazdy, orzeczenia lekarskiego, fotografii, oraz dowodu uiszczenia opłaty. W przypadku braku możliwości udowodnienia, że dysponowało się kartą motorowerową wydanie prawa jazdy kategorii AM będzie skutkować wysłaniem delikwenta na szkolenie (250-300 zł), egzamin (170 zł). Do tego dojdzie 100,5 zł opłaty za wydanie dokumentu. Niemniej należy pamiętać, że zgodnie z art. 133 ust. 2 karta motorowerowa zachowuje ważność jedynie do 18 roku życia.

Muszę tu jednak zaznaczyć, iż zdarza się, że policja ma inne zdanie, tj. to, że takie osoby, które osiągnęły pełnoletniość przed 19 stycznia 2013 r., utrzymują dawne przywileje na zasadzie praw nabytych. Jednakże w mojej opinii wypowiedzi takie opierają się na starym brzmieniu art. 133 ustawy o kierujących pojazdami, natomiast przy obecnym literalnym jego brzmieniu, nie jest możliwe, aby osoby pełnoletnie mogły kierować pojazdami czterokołowymi lekkimi wówczas, gdy nie mają ani prawa jazdy, ani też karty motorowerowej.