Przeniesienie własności kopalin
Przeniesienie własności kopalin (żwiru czy piasku) może odbyć się na podstawie różnych czynności prawnych. W grę wchodzi zarówno umowa sprzedaży, jak i umowa darowizny (zlecenie wywozu to nie jest czynność prawna, która przenosiłaby własność, więc ewentualny nabywca raczej nie będzie zainteresowany takim rozwiązaniem). Przy czym zauważyć należy, że w przypadku umowy darowizny obowiązek podatkowy będzie spoczywał nie na Panu, lecz na osobie obdarowanej, co może oznaczać, że taka osoba nie będzie chciała zgodzić się na darowiznę.
Najpewniej pojawi się konieczność zawarcia umowy sprzedaży. W tym zakresie, analizując przedmiotową sprawę pod kątem prawa podatkowego, w pierwszej kolejności należy ustalić z jakim źródłem przychodu mamy do czynienia. Pozwoli to bowiem na dokonanie prawidłowego rozliczenia podatku PIT.
Na wstępie wskażmy, że nieruchomości gruntowe są, zgodnie z art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego częścią powierzchni ziemskiej i stanowią odrębny przedmiot własności.
W myśl art. 47 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości, albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.
Z kolei zgodnie z art. 143 ww. kodeksu, w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu, własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią.
Powyższe oznacza, że złoża kopalin, w tym kruszywa naturalnego, stanowią część składową nieruchomości gruntowych. W momencie nabycia rzeczy głównej, nabywane są bowiem również wszelkie jej części składowe.
Same złoża kopalin mają charakter materialny, jednak nie są one rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego. Nie są one bowiem przedmiotami materialnymi na tyle wyodrębnionymi w sposób naturalny lub sztuczny, by w stosunkach społeczno-gospodarczych mogły być traktowane jako dobra samoistne. Tym samym złoża kopalin nie mogą stanowić przedmiotu, ani prawa własności, ani użytkowania, ani też żadnego innego podmiotowego prawa rzeczowego. Inaczej jest jednak, jeżeli mówimy o wydobytych kopalinach.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Sprzedaż wydobytych kopalin
Kopalina po wydobyciu ze złoża staje się bezpośrednio surowcem mineralnym – rzeczą ruchomą, a wobec tego dobrem materialnym, które podlega, odrębnie od nieruchomości, z której została wydobyta, sprzedaży.
W związku z powyższym organy podatkowe nie traktują sprzedaży wydobytych kopalin jako przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości, lecz jako przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT.
Przykładowo w interpretacji Urzędu Skarbowego w Kraśniku z 24.08.2004 r., nr DP I 413/16/04 czytamy:
„Jeżeli zatem działalność polegająca na sprzedaży gruntu piaszczystego (piasku) prowadzona jest w warunkach określonych w art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to stanowi źródło przychodu określone w art. 10 ust. 1 pkt 3 tej ustawy. W pozostałych przypadkach przychód z tej działalności należy uznać za przychód z innych źródeł na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy.
Stąd też, przychody z jednorazowej sprzedaży nie wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły gruntu piaszczystego (piasku) należy zaliczyć do w/w źródła przychodów. Zatem sprzedaż gruntu piaszczystego (piasku) w przedstawionym stanie faktycznym w zapytaniu jest przychodem z innych źródeł.”
Tak samo też interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21.03.2018 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.429.2017.2.IF:
„Z przedmiotowego wniosku nie wynika, że Wnioskodawczyni sprzedała nabyte grunty, na których znajdowały się kopaliny. Wnioskodawczyni dokonała sprzedaży surowców mineralnych – kopalin, które zostały wydobyte (pozyskane) z nieruchomości, które są jej współwłasnością.
W świetle powyższego stwierdzić należy, że odpłatne zbycie wydobytych kopalin znajdujących się na nieruchomości, która jest współwłasnością Wnioskodawczyni, stanowi odrębne od sprzedaży nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości źródło przychodów określone w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jak rozliczyć przychód ze sprzedaży kopalin (piasku, żwiru)
Mając na uwadze powołane przepisy prawa podatkowego oraz zaprezentowany opis stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, stwierdzić należy, że uzyskane przychody ze sprzedaży kopalin (piasku, żwiru) stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Uzyskane przychody, Wnioskodawczyni powinna wykazać w pozycji »inne źródła« w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła ich wypłata, łącznie z innymi dochodami osiągniętymi w tym samym roku i opodatkować na zasadach ogólnych według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”
Czy jednorazowa sprzedaż kopalin będzie kwalifikowana jako działalność gospodarcza?
Trzeba bowiem wskazać, że w opisanym przez Pana stanie faktycznym dokonanej sprzedaży nie można kwalifikować jako działalność gospodarczą. Zgodnie bowiem z art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej – oznacza to działalność zarobkową:
a. wytwórczą, budowlaną, usługową,
b. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych,
– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.
Jednorazową sprzedaż majątku prywatnego dokonywaną w ramach zwykłego zarządu i wykonywania prawa własności, która nie ma charakteru działalności ciągłej ani też zorganizowanej nie można zakwalifikować jako działalność gospodarcza. Jest to okazjonalna sprzedaż i przychody powstałe z tego tytułu stanowią przychód z innych źródeł.
Jednorazowa sprzedaż majątku prywatnego - rozliczenie w zeznaniu podatkowym
Jak wskazano w powyższych interpretacjach przychody z innych źródeł rozliczane są w zeznaniu podatkowym łącznie z innymi dochodami osiągniętymi przez podatników zgodnie ze skalą podatkową określoną w art. 27 ust. 1 ustawy PIT, tj. 18% lub 32%, jeżeli łączna podstawa opodatkowania przekroczy 85 528 zł. Uzyskany dochód należy wykazać w zeznaniu PIT-36 składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku sprzedaży w części D1. Wiersz nr 10 „Inne przychody”. Podatek jest zatem rozliczany dopiero w zeznaniu rocznym. Nie ma w tym przypadku potrzeby zapłaty zaliczki na podatek z tego tytułu w trakcie roku.
Trzeba jednak zauważyć, że podatek dochodowy jest płatny od dochodu (art. 9 ust. 1 ustawy PIT), który stanowi różnicę pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży, a kosztem nabycia. Przychód uzyskany ze sprzedaży to cena jaką otrzyma Pan od nabywcy. Pojawia się jednak problem w kwestii ustalenia kosztu nabycia wydobytych kopalin. Jak wynika z przedstawionego przez Pana opisu stanu faktycznego nabył Pan grunt w drodze kupna. Zakładam jednak, że cena nabycia obejmowała grunt i w akcie notarialnym zakupu nie znajdują się żadne zapisy dotyczące wartości wydobytych kopalin (jeżeli jest inaczej proszę o sprostowanie).
Jak wynika z treści interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 04.10.2012 r., nr IPPB5/423-584/12-2/AJ:
„Literalne brzmienie ww. przepisów wskazuje jednoznacznie, iż wydatki poniesione na zakup gruntów nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w momencie zakupu. Natomiast wydatki te będą w całości, kosztem uzyskania przychodów w momencie odpłatnego ich zbycia. Bez wpływu na niniejszą interpretację pozostaje brak wyodrębnienia, czy też wyceny wartości złóż naturalnych w umowie, na podstawie której Spółka nabyła przedmiotową nieruchomość.”
W konsekwencji wydatki na nabycie gruntu po kopalni nie mogą być kosztem w przypadku odpłatnego zbycia wydobytych kopalin (chyba, że w akcie notarialnym zakupu wyszczególniono jaka jest wartość wydobytych kopalin).
Zgodnie z ogólną teorią koszt uzyskania przychodu powinien zostać właściwie udokumentowany, więc w tym zakresie widzę jedynie potencjalną możliwość skorzystania z wyceny biegłego, który określi jaka była wartość wydobytych kopalin na dzień zakupu. Nie wiem jednak, jak do tej kwestii podejdzie Pana urząd skarbowy. Dostrzegam tu duże ryzyko wejścia w spór z fiskusem w kwestii kosztów, głównie z uwagi na fakt, że, jak zakładam, cena nabycia dotyczyła stricte gruntu, a nie wydobytych kopalin.
Podsumowując powyższe, jeżeli sprzedaje Pan wydobyte kopaliny i nie następuje to w zakresie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej to mamy do czynienia z przychodem z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT). Organy podatkowe akceptują, że jednorazowa sprzedaż nie stanowi w tym zakresie działalności gospodarczej.
Rozliczenie przychodu z innych źródeł
Przychód z innych źródeł rozliczany jest w zeznaniu rocznym PIT-36 wraz z dochodami z innych źródeł (np. z umowy o pracę, umowy zlecenia, emerytury itp.) w części D1 wiersz nr 10. W konsekwencji zastosowanie mają stawki ze skali podatkowej, tj. 18% lub 32%. Rozliczenia dokonuje Pan dopiero w zeznaniu, które jest składane do 30 kwietnia roku następującego po roku sprzedaży. W momencie sprzedaży żadnej zaliczki na podatek nie musi Pan wpłacać.
W przypadku umowy sprzedaży kopalin przychodem jest uzyskana cena. Problem pojawia się z kosztem, ponieważ jako koszt nie może zostać uznana cena nabycia gruntu, chyba że w akcie notarialnym wyszczególniono jaka jest wartość wydobytych kopalin. W konsekwencji w tym zakresie widzę następujące możliwe rozwiązania:
1. Przyjąć, że nie można takich kosztów uwzględnić i zapłacić podatek od samego przychodu.
2. Wystąpić z wnioskiem do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji kwestii kosztów przy sprzedaży i oczekiwać na odpowiedź w tym zakresie (co trwa około 3 miesiące).
3. Wycenić wartość wydobytych kopalin przy pomocy rzeczoznawcy i na tej podstawie ustalić koszt, który następnie można odjąć od przychodu ze sprzedaży i dopiero tak uzyskany dochód opodatkować. Wiąże się to jednak z wejściem w spór z urzędem skarbowym i ewentualnym postępowaniem odwoławczym.
Jeżeli byłby Pan zainteresowany, jak wygląda kwestia podatkowa przy darowiźnie, proszę o informacje. Przy czym zaznaczam, że w takim przypadku Pan jako darczyńca nie ma żadnych obowiązków podatkowych, ponieważ to osoba obdarowana jest zobowiązania do rozliczenia w US podatku od darowizny.
Nota obciążeniowa
