Czy matka może sama podjąć decyzję o zmianie miejsca zamieszkania dzieci?

Brak porozumienia między rodzicami

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zwanego dalej K.r.io.

Zgodnie z art. 26 § 2 Kodeksu cywilnego „Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy”.

Moim zdaniem miejsce pobytu dziecka należy do istotnych spraw dziecka. Jako że ustawodawca wskazuje, iż o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, to jednak w przypadku braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Jak podnosi się w literaturze przedmiotu: „Przepis ten wiąże się z treścią art. 93 § 1, z którego wynika, że zasada przynależności władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom nie oznacza wspólnego jej przysługiwania, tj. aby akty wykonywania tej władzy rodzice mogli podejmować tylko razem. Art. 97 § 1 wyjaśnia, że w zasadzie każde z rodziców władzę rodzicielską wykonuje osobno. Ważny wyjątek od tej zasady, co należy podkreślić, wynika z § 2 stanowiącego, że o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie” – M. Sychowicz, H. Ciepła, S. Kalus, B. Czech, T. Domińczyk, K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2006, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wyd. 3, s. 960.

W mojej ocenie w opisanym przez Panią stanie faktycznym nie można swojego żądania oprzeć na treści art. 106 K.r.io., zgodnie z którym „Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa, albo ustalającym pochodzenie dziecka”, ponieważ Pani żądanie nie zmierza do zmiany wykonywania władzy rodzicielskiej orzeczonej w wyroku rozwodowym, gdyż są Państwo w związku partnerskim. Innymi słowy, chodzi jedynie o zmianę miejsca pobytu dzieci, a nie o ograniczenie władzy rodzicielskiej ojcu dzieci. Rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak porozumienia pomiędzy rodzicami, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń woli, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.

Wniosek o sądowe ustalenie miejsca pobytu dziecka

Podstawę prawną wniosku stanowi przepis art. 97 § 2 K.r.io. oraz art. 582 K.p.c. Właściwy wyłącznie jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć. Innymi słowy, złożenie wniosku na podstawie art. 97 § 2 K.r.io. winno nastąpić w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dzieci.

Droga sądowa będzie konieczna wówczas, gdy nie dojdzie między Państwem do porozumienia i nie będzie zgody na Pani wyjazd wraz z dziećmi w celu zmiany miejsca zamieszkania. Postępowanie takie trwa około 6 miesięcy, a jeżeli konieczne będzie zasięgnięcie opinii biegłego psychologa dziecięcego lub OZSS (Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych) trwać może nawet do 12 miesięcy.

Zawsze może Pani zabrać dzieci do swoich rodziców i złożyć wniosek przed sądem właściwym dla ówczesnego miejsca zamieszkania. Takie zachowanie może być jednak postrzegane jako nadużywanie władzy rodzicielskiej. Niemniej nie sądzę, by skutkowało zabraniem dzieci. Jeżeli myśli Pani o przeprowadzce, to radzę uzyskać zgodę szkoły na przeniesienie dzieci, uzyskać prawo do lokalu, w którym dzieci będą mieszkały, ustalić, do jakiego lekarza będą dzieci zapisane, a zatem zapewnić dzieciom bezpieczeństwo, oraz zastanowić się nad argumentami, dlaczego nie chce Pani zostać w aktualnej miejscowości, np. brak wsparcia w wychowaniu dzieci ze strony ojca.