Czy karę wiezienia można odbywać w szpitalu psychiatrycznym?

Odbywanie kary pozbawienia wolności przez osobę leczącą się w zakładzie psychiatrycznym

Podstawę prawną opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego wykonawczego (K.k.w.).

Zgodnie z art. 4 § 1 K.k.w. – kary, środki karne, środki kompensacyjne, przepadek, środki zabezpieczające i środki zapobiegawcze wykonuje się w sposób humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego. Zakazuje się stosowania tortur lub nieludzkiego albo poniżającego traktowania i karania skazanego.

Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd wzywa do stawienia się w wyznaczonym terminie w areszcie śledczym, położonym najbliżej miejsca jego stałego pobytu, wraz z dokumentem stwierdzającym tożsamość. Sąd może polecić doprowadzenie skazanego do aresztu śledczego bez wezwania. Przeniesienie skazanego z aresztu śledczego do właściwego zakładu karnego następuje po decyzji klasyfikacyjnej komisji penitencjarnej.

Wiedząc, gdzie i kiedy Pani syn ma się stawić celem odbycia kary pozbawienia wolności, na Pani miejscu teraz skierowałbym wniosek o umieszczenie syna w zakładzie karnym odpowiednio dla jego stanu psychicznego. Nadto skierowałbym osobny wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.

Odroczenie kary pozbawienia wolności

Istotna w tej sprawie jest treść przepisu art. 151 K.k.w., zgodnie z którym:

„Art. 151. § 1. Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka.

§ 2. Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do 2 lat, jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów; odroczenia nie udziela się skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym określonym w art. 64 § 1 lub 2 lub w art. 65 Kodeksu karnego, a także skazanym za przestępstwa określone w art. 197-203 Kodeksu karnego popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.

§ 3. Odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć okresów wskazanych w § 1; okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie.

§ 4. Odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.

§ 5. Wykonując orzeczenie o odroczeniu wykonania kary pozbawienia wolności w stosunku do skazanego, który został zobowiązany do wykonania obowiązków określonych w § 4, sąd stosuje odpowiednio art. 14.”

Wyraźnie podkreślić należy, iż spójnik „lub” użyty w treści przepisu art. 151 § 1 K.k.w. dotyczący przyczyn odroczenia powoduje, iż przesłanki, o których mowa, tj. ciężkie skutki dla rodziny lub ciężkie skutki dla skazanego mają charakter alternatywy rozłącznej i do odroczenia wystarczy wystąpienie jednej z nich.

Warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności

Nadto wskazać należy na treść art. 152 K.k.w., który także został znowelizowany, ale jedynie poprzez dodanie § 2 i § 3. Aktualnie brzmi on następująco:

„Art. 152. § 1. Jeżeli odroczenie wykonania kary nie przekraczającej 2 lat pozbawienia wolności trwało przez okres co najmniej jednego roku – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary na zasadach określonych w art. 69-75 Kodeksu karnego.

§ 2. Wniosek o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności może złożyć również sądowy kurator zawodowy.

§ 3. Na postanowienie w przedmiocie warunkowego zawieszenia wykonania kary przysługuje zażalenie; w posiedzeniu ma prawo wziąć udział prokurator, skazany oraz obrońca, a także sądowy kurator zawodowy, jeżeli składał wniosek o wydanie postanowienia.”

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w literaturze „górny pułap wymiaru kary pozbawienia wolności, która może podlegać warunkowemu zawieszeniu wykonania na podstawie art. 152 k.k.w., wynosi 2 lata, bez znaczenia przy tym jest, czy orzeczona ona została za przestępstwo umyślne czy też nieumyślne. Chodzi o karę orzeczoną w takim wymiarze w wyroku, nie zaś o część kary podlegającą wykonaniu (np. po zaliczeniu okresu tymczasowego aresztowania lub po jej złagodzeniu w wyniku amnestii). Zawiesić można wykonanie kary orzeczonej zarówno w wyroku zwykłym, jak i wyroku łącznym. Dla powstania możliwości zawieszenia wykonania kary na mocy art. 152 k.k.w. obojętna jest podstawa prawna odroczenia jej wykonania. Przepis ten ma bowiem zastosowanie do wszystkich wypadków odroczenia wykonania kary, a więc zachodzących zarówno na podstawie art.: 150 i 151 k.k.w., jak i powstałych na podstawie art. 336 § 1 k.k. Bez znaczenia przy tym jest, czy odroczenie udzielone było jednorazowo czy kilkakrotnie, byleby trwało co najmniej rok.”¹

Wstrzymanie wykonania kary pozbawienia wolności ze względu na zły stan zdrowia osoby skazanej

Stosownie do treści postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2004 r., sygn. akt II KK 6/2004: „powoływanie się we wniosku o wstrzymanie wykonania orzeczenia na długi czas oczekiwania na rozpoznanie kasacji, zły stan zdrowia skazanych, jak również na nieodwracalne skutki dla skazanego i jego rodziny jakie mogą powstać w związku z wykonywaniem orzeczenia nie mogą stać się podstawą do wstrzymania wykonania orzeczenia w oparciu o art. 532 § 1 kpk. Okoliczności te mogą okazać się przydatne w ewentualnym postępowaniu o przerwę w wykonaniu kary w trybie art. 153 kkw lub o odroczenie jej wykonania (art. 151 kkw).”

„Za ciężką chorobę uznaje się także stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. Nie każda, nawet ciężka, choroba, będzie stanowić podstawę obligatoryjnego odroczenia wykonania kary na czas nieokreślony (na czas trwania przeszkody), ale tylko taka, która powoduje zagrożenie życia lub poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia i której nie można skutecznie leczyć w warunkach zakładu karnego. Zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny oznaczają taką sytuację, gdy osadzenie skazanego spowodowałoby oczywiste, czy wręcz rażące i niesprawiedliwe pogorszenie jego sytuacji zdrowotnej, ekonomicznej, osobistej – podobnie w odniesieniu do jego rodziny, które mogłoby spowodować stałe i nieodwracalne zmiany na ich szkodę (np. choroba lub inwalidztwo skazanego lub członka rodziny, niezbędna pomoc w utrzymaniu gospodarstwa, zapewnienie utrzymania, potrzeba ukończenia szkoły, różne zdarzenia losowe).”²

Mając na uwadze stan zdrowia Pani syna, w mojej ocenie jest wysoka szansa na odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.

-------------------------

1. Czechowicz Beata, artykuł, NKPK.2001.8.321, Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności w postępowaniu wykonawczym (art. 152 K.k.w.).

2. Samborski Edward, Pisma procesowe w sprawach karnych. Warszawa 2008, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie III) ss. 440