Czy gra na giełdzie kryptowalut jest działalnością gospodarczą?

Obrót kryptowalutami dokonywany przez osobę fizyczną

W pierwszej kolejności wskazać należy, ze ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje kilka źródeł przychodu podatnika. Właściwe opodatkowanie danego źródła przychodu jest konieczne w celu ustalenia i prawidłowego wyliczenia podatku.

W zakresie obrotu wirtualnymi walutami możliwe jest przyporządkowanie zysku do działalności gospodarczej lub do przychodów z praw majątkowych. Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z przyjętymi regułami kryptowaluty nie są traktowane jak normalne pieniądze, lecz w świetle przepisów prawa kryptowaluta to prawo majątkowe, zaś handel kryptowalutami to handel prawami majątkowymi. Na gruncie polskiego prawa waluty wirtualnej nie można traktować na równi z prawnym środkiem płatniczym, bowiem nie funkcjonuje on jako instrument rynku pieniężnego w rozumieniu odrębnych przepisów.

W świetle obowiązujących przepisów prawa kryptowaluta nie jest walutą uznawaną jako prawny środek płatniczy. Nie jest również stosowana w rozliczeniach międzynarodowych w sensie prawnym, ponieważ nie posługują się tym żadne instytucje publiczne. Nie funkcjonuje jako instrument rynku pieniężnego.

W konsekwencji powyższego kryptowaluta jest prawem majątkowym. Jeżeli obrotu kryptowalutami dokonuje osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, to tak uzyskany przychód opodatkowuje się jako przychody z odpłatnego zbycia praw majątkowych (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT).

Dodatkowo należy wskazać na treść art. 18 ustawy PIT, który podaje, że za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. Użyty w tym przepisie zwrot „w szczególności” oznacza, że również inne prawa majątkowe będą mieścić się w tym katalogu.

Czy odpłatne zbycie kryptowalut podlega opodatkowaniu?

W przypadku odpłatnego zbycia kryptowalut opodatkowaniu podlega dochód, który stanowi różnicę pomiędzy przychodem ze zbycia wirtualnej waluty a kosztem jej nabycia. W tym zakresie sumuje się wszystkie transakcje dokonane w ciągu roku podatkowego i ustala, czy osiągnięto dochód czy stratę. Dochód podlega opodatkowaniu w zeznaniu PIT-36 (stawka 18% lub 32% przy przekroczeniu progu 85 528 zł) i podlega kumulacji z innymi źródłami przychodu (przykładowo ze stosunkiem pracy). PIT-36 jest składany do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Opodatkowanie obrotu kryptowalutami w ramach działalności gospodarczej

Nieco inne zasady będą obowiązywały w przypadku opodatkowania obrotu kryptowalutami w ramach działalności gospodarczej. Taki handel może bowiem podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych według tzw. zasad ogólnych (analogicznie jak w przypadku dochodu ze zbycia praw majątkowych) albo według liniowej stawki 19%. Dodatkowo w przypadku działalności gospodarczej podatnik zobowiązany jest do wpłacania w ciągu roku zaliczek na podatek, prowadzenia ksiąg podatkowych oraz właściwego dokumentowania wszelkich transakcji kupna/sprzedaży kryptowalut.

Warto jednak zastanowić się, kiedy na gruncie prawa podatkowego mamy do czynienia z działalnością gospodarczą. Jak wskazuje art. 5a pkt 6 ustawy PIT, „działalność gospodarcza oznacza działalność zarobkową:

a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów”.

Uznanie danej aktywności za działalność gospodarczą

Ponadto należy też wskazać na treść art. 5b ust. 1 ustawy PIT, który stanowi, że z„a pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1) odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;

2) są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;

3) wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością”.

Jak zatem widać, uznanie danej aktywności za działalność gospodarczą nie jest uzależnione od formalnego zarejestrowania firmy czy też od osiągniętego zysku. Bierze się pod uwagę kryteria „ciągłości” oraz „zorganizowania”. Pojęcia te są bardzo ogólne i nieprecyzyjne, jednak w doktrynie podkreśla się, że chodzi o zorganizowanie przekraczające zwykłe czynności. W zakresie handlu kryptowalutami normalnym działaniem jest kupowanie i sprzedawanie (względnie zamiana walut) na giełdzie. Czynnościami które mogłyby powodować, że mamy do czynienia z działalnością gospodarczą byłyby przykładowo: ogłoszenia w Internecie, reklama firmy, zatrudnienie personelu, korzystanie z pomocy doradców finansowych czy też obsługi prawnej, wynajęcie biura, zakup wyposażenia, nawiązywanie kontaktów handlowych.

Generalnie samo dokonywanie transakcji kupna i sprzedaży walut na giełdzie nie jest uznawane za działalność gospodarczą. Większość graczy opodatkowuje dochód uzyskany z handlu kryptowalutami jako odpłatne zbycie praw majątkowych i rozlicza w deklaracji PIT-36 po zakończeniu roku podatkowego.

Odpowiadając na Pana poszczególne pytania:

Ustawa nie przewiduje dla działalności gospodarczej warunku aby „zaspokajała potrzeby osób trzecich”. Jak już zostało wskazane gra na giełdzie kryptowalut może ale nie musi stanowić działalność gospodarczą. W przypadku osób fizycznych jest przeważnie kwalifikowana jako odpłatne zbycie praw majątkowych.

Przyjmując, że handel kryptowalutami stanowi odpłatne zbycie praw majątkowych, a nie działalność gospodarczą, Pana jedynym obowiązkiem jest roczne rozliczenie podatku z tytułu dochodu osiągniętego z takiego obrotu. Nie musi Pan opłacać żadnych dodatkowych składek ZUS czy zdrowotnych.

Nie ma możliwości rozliczenia działalności z mocą wsteczną. Również nie pomoże w tym zakresie czynny żal, ponieważ ten chroni od odpowiedzialności karnoskarbowej za przestępstwa/wykroczenia skarbowe i nie ma znaczenia przy rozliczeniu podatku.

Istotna może być informacja, że według ostatniego stanowiska MF opodatkowaniu podlega nie tylko sprzedaż, ale również i wymiana jednej kryptowaluty na inną. Zasada ta dotyczy zarówno działalności gospodarczej, jak i odpłatnego zbycia praw majątkowych.