Czy adwokat może powołać się na nielegalne nagranie w sądzie?

Prawo do ochrony prywatności

Zgodnie z art. 47 Konstytucji RP: Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Jeśli nagrywana jest rozmowa bez zgody rozmówcy, można uznać, że doszło do naruszenia prawa do prywatności.

Zgodnie natomiast z art. 49 Konstytucji RP: Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony. Warto powołać się w tym miejscu na wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10.01.2008 r., sygn. akt: I ACa 1057/07, LEX nr 466434, zgodnie z treścią którego:

1. Podstępne nagranie prywatnej rozmowy godzi w konstytucyjną zasadę swobody i ochrony komunikowania się (art. 49 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).

2. Dowody uzyskane w sposób sprzeczny z prawem nie powinny być w postępowaniu cywilnym co do zasady dopuszczane.

Stanowisko sądów w Polsce w kwestii dopuszczania dowodu z nagrywania bez zgody rozmówcy jest zróżnicowane. Ostatecznie to od sądu będzie zależało, jak oceni okoliczności związane z powstaniem nagrania, jego treść oraz intencje osoby nagrywającej.

Bezprawne uzyskanie informacji

Przepis art. 267 § 3 Kodeksu karnego(K.k.), do którego się Pan odwołuje, stanowi: Kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Dodatkowo, zgodnie z § 4 – Tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony w § 1-3 ujawnia innej osobie.

Zaznaczyć przy tym należy, że cytowany przepis odnosi się do sytuacji, kiedy dana osoba (osoba nagrywająca) nie jest uprawniona do utrwalania informacji za pomocą np. telefonu, a dodatkowo nagrywanie rozmowy dotyczy osób trzecich, odbywa się bez ich wiedzy i zgody, przy równoczesnym nieuczestniczeniu w rozmowie przez nagrywającego. Tym samym nagrywanie rozmów, w których się uczestniczy, nie może być uznane za popełnienie przestępstwa, o którym mowa w art. 267 K.k.

Dobra osobiste pod ochroną prawa

Brak odpowiedzialności prawnokarnej nie wyklucza ewentualnej odpowiedzialności cywilnoprawnej. Nagrywanie rozmowy bez zgody rozmówcy może być rozpatrywane pod kątem naruszenia dóbr osobistych.

Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego (K.c.): Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Zgodnie z art. 24 § 1 i § 2 K.c.:

§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

W pierwszej kolejności należałoby wezwać osobę naruszającą dobra osobiste do zaprzestania tych naruszeń we wskazanym terminie. Jeśli termin ten upłynie bezskutecznie, należałoby rozważyć wystąpienie z pozwem.

Wnioski

Nie wnikając w szczegóły problemu spadkowego, w mojej ocenie adwokat nie poniesie w tym zakresie ani odpowiedzialności cywilnej, ani karnej, zgodnie choćby z literalnym brzmieniem art. 267 K.k. Do rozważenia jest pociągnięcie adwokata do odpowiedzialności dyscyplinarnej, choć i to w mojej ocenie nie miało miejsca w tym przypadku, bowiem nie adwokat jest autorem nagarnia, tylko wykorzystał materiał dowodowy dostarczony mu przez klienta.

Ostatecznie, to sąd będzie oceniał okoliczności związane ze stworzeniem tego nagrania, treść nagrania oraz same intencje osoby nagrywającej i podejmie decyzję co do legalności i wykorzystania tego dowodu w tym postępowaniu.

Źródła:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483

2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 stycznia 2008 r., I ACa 1057/07, LEX nr 466434
3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
4. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93