Ćwiczenia ewakuacji w zakładzie pracy

Profilaktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji

Kwestie związane z ochroną i bezpieczeństwem pracy są niezwykle istotne i dlatego ustawodawca kładzie na to duży nacisk. Istnieje bardzo wiele przepisów, które organizują te kwestie, niekiedy w bardzo szczegółowy sposób.

Te najbardziej ogólne można znaleźć w dziale 10. Kodeksu pracy zatytułowanym „Bezpieczeństwo i higiena pracy”. Opisane są tam podstawowe obowiązki pracodawcy. Powinien on organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewniać przestrzeganie tych przepisów i wydawać polecenia usunięcia naruszeń (art. 207). Jednakże przepisy ustawowe tutaj nie będą miały zastosowania, gdyż tak szczegółowe kwestie regulowane są z reguły w rozporządzeniach. Są one również aktami prawa powszechnie obowiązującego, jednakże regulują kwestie, które nie powinny być zawarte w ustawach, ale stanowią ich konkretyzację.

Bardziej istotne tutaj będzie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Konkretne zapisy są zawarte w rozdziale 4. „Ewakuacja”. Przede wszystkim z każdego miejsca w obiekcie należy zapewnić odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i sprawne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności przebywających tam osób. Najważniejszy jest jednak § 17. Zgodnie z jego treścią właściciel lub zarządca obiektu przeznaczonego dla ponad 50 osób będących stałymi użytkownikami, niezakwalifikowanego do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV, powinien co najmniej raz na dwa lata przeprowadzać profilaktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji. Przy obiektach, w których cyklicznie zmienia się jednocześnie grupa ponad 50 użytkowników, w szczególności przedszkoli, szkół, internatów, domów studenckich, próbnej ewakuacji należy dokonać przynajmniej raz na rok, jednak nie dłużej niż w ciągu 3 miesięcy od rozpoczęcia korzystania z budynku przez nowych użytkowników. Należy tu zaznaczyć, że ta kategoria budynków ZL IV to budynki mieszkalne.

Obowiązek przeprowadzania próbnych ewakuacji

Teoretycznie sprawa wydaje się prosta. Biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisów wyżej wymienionych, rzeczywiście pracodawca nie ma obowiązku przeprowadzać takich próbnych ewakuacji co dwa lata. Pojawia się jednak u mnie pewna wątpliwość. Po pierwsze, nie ma w rozporządzeniu ani w innych przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej definicji stałego użytkownika. Przedstawiany jest pogląd, iż są to osoby przebywające dziennie w danym obiekcie ponad 4 godziny, jednakże nie jest to nigdzie zdefiniowane ani wprost przyznane. Patrząc na to w ten sposób, pracownicy powinni być uznani za stałych użytkowników. Możliwe zresztą, że tak rzeczywiście powinno się na to patrzeć.

Jednakże bardziej istotna jest druga kwestia. Otóż w rozporządzeniu mowa jest o obiekcie. Niestety również to pojęcie nie zostało zdefiniowane. W § 1 określono jedynie, iż określa ono sposoby i warunki ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów i terenów, zwanych dalej obiektami. Otóż nie wiem, jak w tej sytuacji powinno się to interpretować. Nie jest to jednoznaczne do końca. Co prawda są to oddzielne budynki, jednak ze względu na zwartą budowę (nie wiem też, czy może nie są połączone), istnieje możliwość uznania tego za jeden obiekt. Pozostaje to jednak wciąż jedynie możliwość, a nie pewność. Istnieje możliwość właśnie łatwego wybronienia się z tego, a naprawdę trudno mi orzec, jak do tej kwestii odniosłyby się odpowiednie organy.

Dla rozstrzygnięcia tej kwestii i upewnienia się istnieje pewna możliwość. Może Pan zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy z zapytaniem, że ma Pan wątpliwość, czy tutaj pracodawca wypełnia swoje obowiązki, gdyż nie przeprowadza próbnych ewakuacji na tak dużym obiekcie. Ewentualnie do straży pożarnej, gdyż oni mogą stwierdzić, czy jest zapewniona ochrona przeciwpożarowa, może będą w stanie ocenić, czy każdy budynek jest osobnym obiektem, czy też należy to kwalifikować jako jeden łączny obiekt.

Podsumowując, z brzmienia przepisów rzeczywiście można wysnuć wniosek, że w opisanej sytuacji pracodawca nie ma takiego obowiązku. Pozostaje jednak właśnie ta wątpliwość, czy można to zakwalifikować jeden obiekt, czy też nie. To tak naprawdę jedyna możliwość, jaka wchodzi w grę, ale to tylko możliwość, niepewna, bo nie wiadomo, czy rzeczywiście można to tak rozumieć. Uważam, że ze względu na bezpieczeństwo pracowników powinno się przeprowadzać takie ewakuacje. Także po to, by nie narażać się na ewentualne zarzuty nieprzestrzegania przepisów o ochronie przeciwpożarowej.