Córka chce mnie wyrzucić z domu

Nie przesłała Pani aktu notarialnego, niemniej jednak z treści pytania wynika, iż zastosowanie w danym przypadku znalazł art. 908 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 121 – dalej K.c.), w myśl którego „Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym” – art. 908 § 1 K.c.

„Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia” – art. 908 § 2 K.c.

Powyższy przepis stanowi, iż w umowie o dożywocie następuje przeniesienie własności nieruchomości na nabywcę, który zostaje obciążony obowiązkiem spełniania świadczeń na rzecz zbywcy lub osoby trzeciej wskazanej przez zbywcę.

O treści i zakresie świadczeń należnych dożywotnikowi przesądza umowa dożywocia.

Zgodnie zaś z art. 296 K.c. „Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista)”. Należy dodać, iż źródłem służebności osobistej jest czynność prawna np. umowa dożywocia, o której wspomniałem na wstępie.

Służebność osobista może być służebnością mieszkania, której poświęcone zostały przepisy art. 301 i 302 K.c.

Kolejnym istotnym przepisem, który winna mieć Pani na uwadze jest art. 302 § 1 K.c., zgodnie z którym „Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku”.

Przechodząc do kwestii, które są dla Pani niezmiernie ważne, należy stwierdzić, iż Pani córka chcąc, aby Pani opuściła mieszkanie winna wystąpić do sądu z powództwem o wydanie lokalu (tzw. eksmisję) oczywiście przy założeniu, że nie zamierza Pani dobrowolnie opuścić mieszkania.

Odnosząc się natomiast do regulacji dotyczących eksmisji, pragnę wyjaśnić, iż pojęcie eksmisja nie zostało uregulowane w treści przepisów prawnych, jednakże przez to pojęcie należy rozumieć zespół czynności faktycznych i prawnych, które zmierzają do opróżnienia lokalu lub nieruchomości z osób i rzeczy oraz wydania uprawnionej osobie. Prowadzona jest wyłącznie na podstawie wyroku, który sąd wydaje po przeprowadzeniu sprawy z powództwa o eksmisję. Podstawą orzeczenia eksmisji są konkretne powody, natomiast jednym z nich jest zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego, czyli sytuacja, w której np. biorący do używania pomimo wypowiedzenia umowy użyczenia – nadal zamieszkuje w lokalu, mimo że upłynął termin wypowiedzenia mu umowy, najemca zamieszkuje w lokalu pomimo upływu terminu wypowiedzenia umowy najmu, itd.

Podstawą prawną eksmisji jest przede wszystkim art. 222 § 1 K.c., zgodnie z którym „właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą”.

Nie ma w Pani przypadku konieczności wyjaśniania całego procesu związanego z wydaniem lokalu, albowiem ewentualne powództwo Pani córki winno zostać oddalone w mojej ocenie przez sąd z uwagi na fakt, iż przysługuje Pani tytuł prawny do przebywania w mieszkaniu z uwagi na służebność, która Pani przysługuje na podstawie aktu notarialnego. Zatem w tym względzie może być Pani spokojna.

Na zakończenie niejako dodatkowo chciałbym Panią poinformować o treści art. 913 § 1 K.c., zgodnie z którym „Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień”.

Ponadto w myśl art. 913 § 2 K.c. „W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie”.

W przypadku, gdyby Pani córka wystąpiła o zmianę treści prawa dożywocia i sąd zamienił Pani obecne prawa na dożywotnią rentę, wówczas straci Pani tytuł prawny do przebywania w danym mieszkaniu, a tym samym córka uzyskałaby prawo do skutecznego wystąpienia z powództwem o wydanie lokalu.