Cofnięcie intercyzy podpisanej pod przymusem

Umowa majątkowa małżeńska

Generalną zasadę odnośnie umów majątkowych małżeńskich wyraża art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że „małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej”.

W tym wypadku przywrócenie wspólności ustawowej będzie możliwe, jeżeli rozwiążą Państwo umowę o rozdzielności majątkowej w formie aktu notarialnego (forma aktu notarialnego została tutaj zastrzeżona pod rygorem nieważności).

W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność ustawowa.

Małżeńska umowa majątkowa reguluje stosunki majątkowe między małżonkami na przyszłość, tj. umowa zawarta przed zawarciem małżeństwa – na czas od chwili zawarcia małżeństwa, a umowa zawarta w trakcie trwania małżeństwa – na czas od jej zawarcia.

Nieco inaczej więc przedstawia się sytuacja wtedy, gdy małżonkowie wyłączają wspólność ustawową. W takim wypadku do majątku, który dotychczas był objęty małżeńską wspólnością majątkową, stosuje się – zgodnie z dyspozycją art. 46 – odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku. Do majątku każdego z małżonków, nabytego przed zawarciem umowy wprowadzającej rozdzielność majątkową, zalicza się więc dotychczasowy majątek osobisty małżonka oraz jego udział w dotychczasowym majątku wspólnym.

Czy jedno z małżonków może rozwiązać umowę o rozdzielności majątkowej bez zgody drugiego z nich

Majątek nabyty przez małżonków w czasie trwania rozdzielności majątkowej stanowi tzw. współwłasność w częściach ułamkowych (art. 195-221 Kodeksu cywilnego).

Reasumując, jeżeli poczyniła Pani nakłady na poczet zakupu domu, może Pani żądać od małżonka ich zwrotu.

Bez zgody małżonka nie może Pani rozwiązać umowy o rozdzielności majątkowej. Zaznaczam, że sąd może jedynie ustanowić przymusową rozdzielność majątkową – nie może np. na Pani wniosek rozwiązać umowy o rozdzielności majątkowej.

Ewentualnie może Pani zastanowić się nad uchyleniem się od oświadczenia woli w przedmiocie podpisania umowy małżeńskiej – powołując się na podstęp współmałżonka. Wiąże się to jednak z postępowaniem sądowym, które, jak mniemam, może negatywnie wpłynąć na Państwa relacje.

Jeżeli w trakcie trwania umowy o rozdzielności majątkowej małżonek kupi np. dom z własnych środków, to staje się on składnikiem jego majątku. Proszę pamiętać, iż na małżonku ciąży obowiązek łożenia na utrzymanie dziecka, partycypowania w kosztach jego nauki, w tym też zapewnienia dachu nad głową.

Ponadto, jak stanowi art. 28¹ Kodeksu rodzinnego, „jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego”.

Pomimo że dom będzie należał do męża, ma Pani jako współmałżonka uprawnienie do korzystania z niego wraz z przedmiotami urządzenia domowego.

W sytuacji gdy sąd orzeknie rozwód, Pani straci to prawo, i będzie mogła domagać się w trakcie rozprawy jedynie nakładów, jakie ewentualnie poczyniła Pani na wspólny dom.

W przypadku dziecka rozwiązanie zależy od wieku – jeżeli jest niepełnoletnie, sąd orzeknie o sposobie sprawowania władzy rodzicielskiej, w tym wskaże miejsce zamieszkania dziecka (chyba że jest na tyle duże, że samo zdecyduje, z którym z rodziców chce pozostać).

Uchylenie się od oświadczenia woli w przedmiocie podpisania umowy małżeńskiej

Odnośnie wady oświadczenia woli – podstępu – uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli wygasa z upływem roku od wykrycia podstępu – w tym wypadku od momentu oświadczenia męża, że nie kupi domu.

Jeżeli nie zdecyduje się Pani na wszczęcie postępowania cywilnego celem uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, na pewno sytuacja ta może być przez Panią wykorzystana w ewentualnej sprawie rozwodowej – jako okoliczność potwierdzająca winę małżonka w rozkładzie pożycia małżeńskiego.