Co może zrobić wykonawca zlecenia, gdy zleceniodawca go nie odbiera?

Umowa o wykonanie strony internetowej jest umową rezultatu, czyli umową o dzieło. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający – do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 Kodeksu cywilnego). Wynikiem umowy rezultatu powinno być powstanie określonego w umowie owocu pracy (tutaj – strony internetowej) przyjmującego zamówienie. Zgodnie zaś z art. 642§1 K.c. w braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.

Co do zasady więc Pana klient, czyli zamawiający, obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wykonał zgodnie ze swoim zobowiązaniem (art. 643 K.c.). Zamawiający nie jest zobowiązany do odbioru, jeżeli dzieło dotknięte jest np. wadami fizycznymi lub prawnymi (art. 556 § 1 i 2 K.c.). Z uwagi jednak na fakt, że Pana klient w ogóle nie zgłosił się po odbiór wykonanej strony, trudno tu mówić o jakichkolwiek ewentualnych wadach wykonanego dzieła, skoro nie było okazji, aby ktokolwiek mógł je stwierdzić.

Jeżeli zatem powiadomił Pan zamawiającego o gotowości dokonania odbioru, to obowiązek odbioru powstaje w miejscu i czasie spełnienia świadczenia, wynikającym z postanowień umowy lub w razie braku takich postanowień – z przepisów ogólnych Kodeksu cywilnego o zobowiązaniach (art. 454 § 1 i 2 oraz art. 455 K.c.).

W orzeczeniu w sprawie II CSK 21/12 Sąd Najwyższy wskazał, że oddanie i odebranie dzieła to nie to samo. Dodał także, że oddanie dzieła nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy. Natomiast zapis w umowie, że odbiór dzieła ma nastąpić w formie bezusterkowego protokołu odbioru nie powoduje, że nie można stwierdzić, że odbiór został dokonany, jeżeli świadczą o tym okoliczności faktyczne. Zatem oddanie dzieła następuje także wówczas, gdy przyjmujący zamówienie stawia dzieło do dyspozycji zamawiającego, który może je odebrać, choć tego nie czyni (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.08.2012, II CSK 21/12, LEX nr 1222148, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 29.08.2013, I ACa 388/13, LEX nr 1369265).

Z uwagi na ekwiwalentność świadczeń obowiązek wypłaty wynagrodzenia powstaje najpóźniej z chwilą odbioru dzieła, jeżeli strony nie ustaliły innego terminu do wypłaty wynagrodzenia. Jeżeli strony umowy o dzieło nie umówiły się inaczej, wynagrodzenie jest należne w momencie oddania dzieła (wydania) dzieła. Niemniej jednak treść art. 642 § 1 K.c. nie uzależnia wymagalności wierzytelności o wynagrodzenie za dzieło od odebrania dzieła. Zgodnie z powołanym powyżej art. 643 K.c. zamawiający zobowiązany jest odebrać dzieło, które wykonawca wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem. Odebranie dzieła nie musi być sformalizowane, tzn. nie ma wymogu, aby odbiór dzieła był potwierdzony jakimś protokołem. Wystarczające jest, aby zamawiający złożył odpowiednie oświadczenie woli o odbiorze dzieła, nawet w sposób dorozumiany, lub poprzez czynności faktyczne.

W przypadku gdy zamawiający bezpodstawnie odmawia dokonania odbioru, to doktryna jest w tym względzie zgodna, że zamawiający w takim przypadku popada wobec wykonawcy (przyjmującego zamówienie) w zwłokę dłużnika co uzasadnia żądanie przez wykonawcę zapłaty wynagrodzenia (art. 477 § 1 K.c.) – (tak np.: J.P. Naworski, Glosa do wyroku SN z 26 lutego 1998 r., I CKN 520/97, Mon. Praw. 1999, nr 11, s. 28; podobnie Komentarz, red. G. Bieniek, Warszawa 2006, t. II, s. 199; a także Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2006, s. 1058).

Jeżeli natomiast, tak jak w rozpatrywanym przypadku, zamawiający nie tyle odmawia, co uchyla się bez żadnej uzasadnionej przyczyny od odbioru prawidłowo wykonanego i wydanego dzieła, to poza obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia odpowiada ponadto za przypadkową utratę lub uszkodzenie dzieła.

Wziąwszy pod uwagę powyższe okoliczności, z Pana strony należy wykonać dowolną czynność, która będzie świadczyć, że Pan jako wykonawca zakończył prace i wydał dzieło. Wówczas zgodnie z art.642 K.c. będzie Pan mógł zażądać wynagrodzenia. Oddanie dzieła może tu nastąpić w dowolnej formie poprzez czynność świadczącą, że w ocenie wykonawcy dzieło zostało wykonane. W niniejszym przypadku byłoby to wystawienie i doręczenie faktury VAT.

Zgodnie z powyższym przyjąwszy, iż zamawiający popada wobec Pana w zwłokę zgodnie z treścią art.471 K.c., który stanowi, że: „ Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki”, należałoby wezwać zamawiającego do bezzwłocznego (np. 14 dni) odebrania dzieła oraz przesłać w tym samym piśmie fakturę.

Z kolei mając na uwadze treść art. 471 K.c., który stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, w wezwaniu zawrzeć zastrzeżenie , iż brak odbioru dzieła będzie dla Pana stanowił przyczynę odstąpienia od umowy i żądania zapłaty poniesionej szkody, co z kolei w razie niewykonania tego obowiązku przez klienta będzie skutkowało skierowaniem przez Pana sprawy na drogę sądową.

Reasumując – proszę przygotować wszystko, co stanowi niezbity dowód, iż wszelkie ustalenia oraz samo zamówienie prac miało miejsce (w tym umowę i całą korespondencję, również mailową). Być może ma Pan świadków, którzy potwierdzą złożenia zamówienia przez klienta. Następnie:

1. wystawić fakturę, którą dostarczy Pan klientowi,
2. wobec braku reakcji klienta w postaci przesłania wynagrodzenia w terminie i na rachunek zakreślony w piśmie należy przesłać w następstwie przedsądowe, ostateczne wezwanie do zapłaty (list polecony za potwierdzeniem odbioru), z terminem ostatecznym na uregulowanie wynagrodzenia;
3. dalszy brak reakcji to już pozew z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Niestety, uważam, że nie może Pan sprzedać strony bez wcześniejszego podjęcia wyżej wymienionych kroków.