Co jeszcze można zrobić po odrzuceniu apelacji?

Wniesienie kasacji od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie

Poniżej wyjaśniam Panu wątpliwości dotyczące tego, co jeszcze można zrobić po odrzuceniu apelacji.

Każdy prawomocnie zakończony proces może zostać zweryfikowany w drodze nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Jednak z uwagi na to, że są to środki nadzwyczajne, muszą zaistnieć szczególne okoliczności uzasadniające ich wniesienie oraz warunki do ich sporządzenia.

Przede wszystkim takim środkiem służącym weryfikacji działań sądów w normalnym toku instancji jest skarga kasacyjna.

Zgodnie z art. 519 Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.) od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie może być wniesiona kasacja. Do wniesienia kasacji uprawnione są strony, przy czym ta z nich, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść.

Podstawy wniesienia kasacji

Podstawy kasacji wymienione są w art. 523 K.p.k. Może być ona wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 K.p.k. lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.

Przepis art. 439 K.p.k. dotyczy sytuacji, gdy postępowanie w danej sprawie należy uznać za nieważne, tj. gdy:

„1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40,

2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,

3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,

5) orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,

6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,

7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,

8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,

9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11 [kwestie poczytalności – przyp. aut.],

10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa”.

Ograniczenia możliwości wniesienia kasacji

Dalsze zapisy art. 523 K.p.k. w sposób dodatkowy ograniczają możliwość wniesienia kasacji. W § 2 postanowiono, że: „kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania”. W § 3 uznano, że: „kasację na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżonego albo umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17 § 1 pkt 3 i 4 oraz z powodu niepoczytalności sprawcy”. Ograniczenia wskazane wyżej nie dotyczą kasacji wniesionej z powodu uchybień wymienionych w art. 439 K.p.k., czyli z powodu nieważności postępowania oraz w wypadku, gdy wnosi ją Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka.

Termin do wniesienia kasacji dla stron

Zgodnie z przepisami K.p.k. dotyczącymi skargi kasacyjnej termin do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 dni od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia. Jeżeli kasacja nie pochodzi od prokuratora, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka, powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym.

Do kasacji strona dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej. Opłata ta wynosi 450 zł.

Czy dopuszcza się wniesienie kasacji jeżeli za przestępstwo orzeczono jedynie karę grzywny?

Jak wynika z analizy Pana sprawy, nie ma podstaw do złożenia kasacji. Wyrok obejmuje bowiem przestępstwo ukarane jedynie karą grzywny, co powoduje, że kasacja jest niedopuszczalna w zw. z art. 523 § 2 K.p.k., który stanowi, że: „kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania”. Nie zachodzi też żadna przesłanka z art. 439 K.p.k., która uzasadniałaby odstąpienie od powyższej zasady.

Wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem

K.p.k. przewiduje jeszcze jeden nadzwyczajny środek zaskarżenia, tj. wznowienie postępowania.

Zgodnie z art. 540 K.p.k.:

„§ 1. Postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli:

1) w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia,

2) po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nie znane przedtem sądowi, wskazujące na to, że:

a) skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze,

b) skazano go za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary,

c) sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu”.

§ 2. Postępowanie wznawia się na korzyść strony, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie; wznowienie nie może nastąpić na niekorzyść oskarżonego.

§ 3. Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego także wówczas, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską”.

Wniosek o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu

Zgodnie z art. 540b § 1 K.p.k.: „postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem można wznowić na wniosek oskarżonego, złożony w terminie zawitym miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o zapadłym wobec niego orzeczeniu, jeżeli:

1) sprawę rozpoznano pod nieobecność oskarżonego, któremu nie doręczono zawiadomienia o terminie posiedzenia lub rozprawy albo doręczono je w inny sposób niż osobiście, gdy wykaże on, że nie wiedział o terminie oraz o możliwości wydania orzeczenia pod jego nieobecność,

2) orzeczenia, o którym mowa w art. 100 § 2 i 3, wydanego pod nieobecność skazanego oraz orzeczenia, o którym mowa w art. 479 § 1, nie doręczono skazanemu albo doręczono w inny sposób niż osobiście, gdy wykaże on, że nie wiedział o jego treści oraz o przysługującym mu prawie, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia”.

Także tych przesłanek nie ma w sprawie, którą Pan przedstawił.

Podsumowując, należy stwierdzić, że w stosunku do wyroku, jaki zapadł wobec Pana, nie ma podstaw do wniesienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Przede wszystkim z uwagi na charakter orzeczenia i czynu (został Pan skazana na grzywnę, a tylko bezwzględna kara pozbawienia wolności dopuszcza kasację z przyczyn innych niż nieważność). Nie ma również podstaw by twierdzić, że wyrok został wydany w postępowaniu, co do którego zachodzi nieważność.

Wniesienie kasacji przez Rzecznika Praw Obywatelskich

Ponieważ jednak kasację może wnieść także Rzecznik Praw Obywatelskich (a jednym z Pana zarzutów wniesionych w odrzuconej apelacji było naruszenie prawa do obrony i naruszenie zasady, aby w razie wątpliwości orzekać na korzyść oskarżonego), a w jego przypadku nie obowiązują ani krótki termin na wniesienie kasacji, ani ścisłe granice kasacji wyznaczone przez art. 540 § 2 i 3 K.p.k., może warto zainteresować go Pana sprawą. Proszę zwrócić się do niego ze swoimi wątpliwościami dotyczącymi wydanego wyroku i z wnioskiem o wystąpienie w Pana imieniu ze skargą kasacyjną – może on będzie w stanie zrobić więcej w Pana sprawie.