Chwilowe przerwanie studiów i praca na zlecenie a egzekucja alimentów

Czy podjęcie pracy zarobkowej przez córkę ma wpływ na obowiązek alimentacyjny ojca?

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zwanego dalej K.r.io. Z treści Pani pytania wynika, że córka ma zasądzone alimenty od ojca. W marcu córka przerwała studia i podjęła pracę. Z dniem 1 października 2015 r. córka chce podjąć studia na nowym kierunku. Aktualnie prowadzona jest egzekucja.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż samo podjęcie pracy zarobkowej przez córkę nie powoduje, że powstają okoliczności uzasadniające uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Z definicji obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, rodziców względem dziecka (utrzymanie i wychowanie) wynika, że obowiązek ten ustaje dopiero w sytuacji, gdy dziecko osiągnie samodzielność życiową. Przez samodzielność życiową należy rozumieć możliwość podjęcia pracy zarobkowej. Możliwość podjęcia pracy zarobkowej, o której mowa powyżej, nie może być jednak oceniana w oderwaniu od osobistej i życiowej sytuacji uprawnionego. Jeżeli mianowicie kontynuuje on naukę, uczy się zawodu, uczęszcza na kurs doskonalenia zawodowego, to za usprawiedliwione uznać należy dalsze alimentowanie go. Jak przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 1998 r., sygn. akt I CKN 499/97, nawet zdobycie dwóch zawodów przez dziecko nie uwalnia rodziców od obowiązku świadczenia alimentów, jeżeli taki uprawniony podejmuje studia. Wykładnia art. 133 § 1 nie może bowiem pozostawać w oderwaniu od art. 94, który nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Jest przy tym oczywiste, że jedynie efektywne studiowanie pozwala uprawnionemu liczyć na alimentowanie go.

Podjęcie pracy przez pełnoletnie dziecko a prawo do alimentów

W przedmiotowej sprawie, z uwagi na powyższe poglądy, samo podjęcie zatrudnienia nie powoduje, że córka nie ma prawa do alimentów od ojca. Wszystko bowiem zależy od wysokości wynagrodzenia córki, a także sytuacji materialnej uprawnionego. W mojej ocenie jeżeli uzyskiwane z tytułu umowy o pracę wynagrodzenie nie pozwala na samodzielne utrzymanie się, nie jest zasadne wstrzymywanie egzekucji, bowiem obowiązek alimentacyjny nie ustał.

Inaczej sytuacja wyglądałaby gdyby uzyskiwane wynagrodzenie pozwalało nie tylko na utrzymanie, ale także na inne potrzeby. Ze wstrzymaniem/zawieszeniem egzekucji należy być jednak ostrożnym, ponieważ zawieszenie postępowania egzekucyjnego może dać ojcu asumpt do wytoczenia sprawy o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

Nadto wskazać należy, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Obowiązek alimentacyjny względem pełnoletniego dziecka

Sąd Najwyższy w tezie IV uchwały z dnia 16 grudnia 1987 r. określił: „Przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumieć należy potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu - odpowiedni do jego wieku i uzdolnień - prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej, niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie”.

Wskazać należy jednak, iż każda sprawa jest rozpatrywana w sposób odrębny, bowiem każda ma inny stan faktyczny, który w konkretnych okolicznościach będzie przemawiał właśnie za uchyleniem obowiązku alimentacyjnego.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 1997 r., sygn. akt III CKN 257/97 (OSNC 1998, nr 4, poz. 70), „przy orzekaniu o obowiązku alimentacyjnym rodziców wobec dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy także pod uwagę, czy wykazują one chęć dalszej nauki oraz czy ich osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie nauki”.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego lub wycofanie wniosku nie pozbawia córki prawa do ponownego złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, ale proszę zauważyć, że wówczas dłużnik (ojciec) zostanie ponownie zawiadomiony o zajęciu wynagrodzenia, rachunku bankowego itp. Komornik będzie bowiem zobowiązany ponownie dopełnić wszystkich formalności, tak jak gdyby wszczynał postępowanie egzekucyjne po raz pierwszy.

Prawo do alimentów córka utraci dopiero wówczas, gdyby ojciec uzyskał prawomocny wyrok, na którego mocy zostałby uchylony jego obowiązek względem córki.