Cały majątek należy do męża - czy coś mi się należy po rozwodzie?

Jakie skutki niesie ustanowienie separacji?

Skutki rozwodu i separacji w zakresie zniesienia wspólności ustawowej są niemal identyczne. Zgodnie z treścią art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami z mocy ustawy powstaje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Do majątku wspólnego należą w szczególności (art. 31 § 2):

„1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.)”.

Podział majątku po rozwodzie

Składniki majątku, które pomimo trwania małżeństwa i wspólności ustawowej zalicza się natomiast do majątku osobistego każdego z małżonków, zostały szczegółowo wskazane w treści art. 33, który to przepis zawiera zamknięty i wyczerpujący katalog. Z chwilą prawomocnego rozwiązania małżeństwa przez rozwód (orzeczenia separacji) dochodzi do ustania wspólności majątkowej i od tego momentu – co do zasady – przyjmuje się, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1). Zgodnie z art. 46 od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku (art. 1035–1046 Kodeksu cywilnego). Podobnie z treści art. 567 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego wynika, że do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 680–689). Od chwili ustania wspólności ustawowej każdy z małżonków może domagać się dokonania podziału majątku wspólnego lub dokonać takiego podziału w drodze umowy (art. 1037 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 46 Kodeksu rodzinnego). Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 684 Kodeksu postępowania cywilnego (odpowiednio stosowanym na podstawie art. 567 § 3) w sprawie o podział majątku wspólnego sąd z urzędu ustala skład i wartości majątku wspólnego byłych małżonków (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2002 r., sygn. akt V CZ 129/02), przy czym sąd ustala skład majątku wspólnego według stanu z chwili ustania wspólności małżeńskiej, zaś jego wartość według cen z chwili dokonywania podziału (zob. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego [pkt III] z dnia 15 grudnia 1969 r., sygn. akt III CZP 12/69, i uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 września 1974 r., sygn. akt III CZP 58/74).

Ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym

Jednocześnie w myśl art. 567 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Zasadą jest, że podziałem majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, który jest dokonywany w postępowaniu sądowym, powinien być objęty cały majątek (art. 1036 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 46 Kodeksu rodzinnego).

Jednocześnie w orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że przy podziale majątku wspólnego z reguły bierze się pod uwagę wyłącznie aktywa majątku, natomiast nie uwzględnia pasywów obciążających ten majątek (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1958 r., sygn. akt I CR 547/58, z dnia 9 września 1976 r., sygn. akt III CRN 83/76, z dnia 21 stycznia 2010 r., sygn. akt I CSK 205/09). Rozliczeniu podlega bowiem całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast podziałowi podlega stan czynny masy majątkowej w chwili dokonywania podziału (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1989 r., sygn. akt III CZP 52/89).

Majątek nabyty w trakcie wspólności ustawowej wchodzi w skład majątku wspólnego.