Budowa domu na działce oznaczonej symbolem „wody płynące”

Budowa domu na działce WP (wody płynące)

Organ nie może zażądać zmiany klasyfikacji gruntu. Jeśli plan zagospodarowania zezwala na budowę na tym terenie, nie powinno być problemu.

PINB może natomiast wymagać uzgodnień w zakresie gospodarki wodnej.

Budowa domu na działce WP możliwa jest w zasadzie tylko wtedy, gdy miejscowy plan zagospodarowania przewiduje na tym terenie zabudowę. Jeśli planu nie ma, to o możliwości zabudowy decyduje gmina wydając decyzję o warunkach zabudowy lub odmawiając wydania takiej decyzji.

W ustawie Prawo wodne, w art. 1, czytamy:

„1. Ustawa reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi.

2. Gospodarowanie wodami jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości.

3. Gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności, tak aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne”.

Pojęcie gospodarowania wodami i pojęcie zrównoważonego rozwoju

Art. 1 komentowanej ustawy ogólnie określa przedmiotowy jej zakres, stanowiąc, że reguluje ona gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Dlatego na wstępie należy wyjaśnić pojęcie gospodarowania wodami i pojęcie zrównoważonego rozwoju. Wyjaśnienie tych wyrażeń pozwoli na zrozumienie zakresu i celu regulacji ustawowej. Gospodarowanie należy do dziedziny ekonomii i bez względu na to, co jest przedmiotem gospodarowania, czy to rzecz ruchoma, nieruchomość, prawo bądź woda, przez gospodarowanie rozumie się ciągłą i systematyczną dbałość o racjonalne zarządzanie, a w rozważanej sytuacji zasobami wody w sposób przynoszący pożądany pożytek społeczny, z wyłączeniem wszelkich przejawów marnotrawstwa.

Ponieważ ustawa w art. 1 posługuje się pojęciem „gospodarowanie”, a w art. 2 pojęciem „zarządzanie”, zachodzi potrzeba wyjaśnienia relacji między tymi określeniami. Gospodarowanie może odnosić się do każdego dobra majątkowego i może obejmować różne obszary działalności. Natomiast zarządzanie obejmuje elementy gospodarcze i prawno-organizacyjne w układzie strukturalnym występującym na różnych poziomach: operacyjnym, sterującym, nadzorującym. Do zarządzania konieczne jest uzyskanie uprawnienia do jego wykonywania. Może to nastąpić z woli ustawodawcy (łac. ex lege) lub z woli właściciela. W rozważanym zakresie mamy do czynienia z upoważnieniem do zarządzania z mocy samej ustawy ze względu na dobro ogólnospołeczne, jakim jest woda. Gospodarowanie wodami ustawodawca ujął jako racjonalne zarządzanie zasobami wodnymi przez wskazanie działań wymienionych w art. 2. Czynności zamieszczone w tym przepisie składające się na gospodarowanie nie stanowią katalogu zamkniętego, gdyż w zakres gospodarowania będą wchodzić także działania zmierzające do regulacji rzek, kanałów, budowy tam, zbiorników retencyjnych i oczyszczalni ścieków oraz budowa urządzeń melioracyjnych.

Jeśli chodzi o gospodarowanie wodami, to należy mieć na uwadze, że woda i klimat są podstawowymi i najważniejszymi czynnikami ekologii i są one podstawą dobrego funkcjonowania całego środowiska naturalnego. Woda głównie decyduje o zależnościach w życiu wszelkich organizmów, które niekiedy składają się w 97% z wody. Rośliny, zwierzęta i ludzie – to organizmy uzależnione od wody, a klimat decydująco wpływa na ubytek lub nadmiar wody. Brak dostatecznej ilości wody powoduje wygaśnięcie życia. Dlatego ustawa docenia wartość wody dla wszelkich form życia, obejmując swoim zakresem kształtowanie zasobów wodnych, ich inwentaryzację realizowaną w formie katastru wodnego oraz ochronę między innymi przez przeciwdziałanie zanieczyszczeniom i przez rozumne gospodarcze korzystanie z wód zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych z dbałością o ich jakość gwarantującą zdrowotność organizmów.

Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych

Ochroną objęte są wody powierzchniowe i podziemne. Wody powierzchniowe obejmują wody występujące na powierzchni ziemi. Zalicza się do nich oceany, morza, wody płynące w rzekach, kanałach, jeziorach, potokach, strumykach, ruczajach oraz wody stojące w studniach, rowach, stawach i oczkach wodnych, a także wieczne śniegi i lodowce występujące na obszarach arktycznych. Wody powierzchniowe są objęte dziedziną badań wchodzących w zakres hydrologii. Wody podziemne - to wody występujące pod powierzchnią ziemi w skałach na różnych poziomach i one stanowią przedmiot nauki, zwanej hydrogeologią. Jak wynika z treści art. 1, przedmiotem ochrony są wody powierzchniowe i podziemne, gdyż woda ustawicznie krąży w przyrodzie przez parowanie wód powierzchniowych, parowanie roślin i innych organizmów, jak również przez opady, które zasilają wody powierzchniowe i podziemne. Przemysł, produkcja żywności oraz stosowane stany sanitarne wymagają dużej ilości wody. Zanieczyszczanie gleby, wód powierzchniowych i powietrza powoduje przenikanie zanieczyszczeń do wód podziemnych. Dlatego ochronie podlegają wody występujące na różnych poziomach gruntowych. Zrównoważony rozwój nie oznacza nic innego jak tylko rozwój zgodny z naturą w przyrodzie, czyli chodzi tu o zachowanie równowagi w jej funkcjonowaniu. Tylko w stanie równowagi przyrodniczej występuje stabilna biocenoza rozumiana jako zespół populacji różnych gatunków roślin i zwierząt danego środowiska powiązanych ze sobą różnymi zależnościami, a w szczególności z poziomem zasobów wodnych. Geograficzne rozmieszczenie roślin, zwierząt i ludzi jest w dużej mierze uzależnione od dostępności do wody.

Zrównoważony rozwój należy rozumieć jako czynności zmierzające do zachowania porządku w przyrodzie. Zgodnie z art. 71 ustawy Prawo ochrony środowiska (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Dz. U. 2001 r. Nr 62 poz. 627) zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska stanowią podstawę do sporządzania i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju jednostek samorządu terytorialnego, a w działaniach tych określa się rozwiązania zapobiegające powstawaniu zanieczyszczeń. Zrównoważony rozwój polega na tym, aby gospodarowanie terenem nie oddziaływało negatywnie na warunki życia. Przemieszczanie i przekształcanie materii przez człowieka powinno odbywać się w zgodności z naturalnymi prawami funkcjonowania przyrody.

Na ekosystem składa się wiele elementów przyrodniczych z sobą wzajemnie powiązanych. Można tu przytoczyć wzajemne oddziaływanie gleby, fauny i flory, wody i klimatu oraz współdziałania z nimi zachowań człowieka. Działalność człowieka wywiera wpływ na środowisko, gdyż wiąże się ona z korzystaniem ze środowiska, a jego życie i działalność lokalizują się zawsze w określonym środowisku naturalnym. Każdy człowiek wkracza w dane środowisko i korzysta z jednego lub równocześnie z wielu jego elementów i nie powinien nadmiernie zakłócać układu, w którym zmiana jednego elementu powoduje niekorzystne zmiany innych. Zmiany w środowisku powodują reakcje przystosowawcze, ale nigdy nie spowodują powstania pierwotnej równowagi ekologicznej.

Korzystanie ze środowiska więc ma dokonywać się w sposób zrównoważony, a rozwój o takim charakterze skłania do racjonalnego zużywania wody i zapobiegania zanieczyszczania powietrza, gleby i wody. Korzystanie z jednego elementu środowiska nie może burzyć możliwości korzystania z pozostałych w sposób zakłócający równowagę ukształtowaną między wszystkimi elementami składającymi się na prawidłowe ich współdziałanie.

Konstytucja RP jako podstawowy akt naszego systemu prawnego nie posługuje się określeniem zrównoważonego rozwoju, lecz w art. 68 pkt 4 i art. 74 nakłada na organy władzy publicznej obowiązek zapobiegania skutkom degradacji środowiska i obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego. Przytoczone zapisy konstytucyjne pozwalają wyprowadzić wniosek, że zrównoważony rozwój ma polegać na zachowaniu równowagi ekologicznej według powszechnych i równych zasad ochrony środowiska, postrzeganej według jednakowych kryteriów przez wszystkie podmioty prawa na obszarze całego kraju. Zrównoważony rozwój jest zagwarantowany także przez obowiązek wzajemnego współdziałania organów administracji publicznej i obywateli zgodnie z porządkiem prawnym jednakowo obowiązującym na obszarze całego państwa z możliwością jego przymusowego wykonania.

Stosownie do art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, „o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, właściciel gruntu nie może zmieniać stanu wody na gruncie, a zwłaszcza kierunku odpływu znajdującej się na jego gruncie wody opadowej, ani kierunku odpływu ze źródeł – ze szkodą dla gruntów sąsiednich”.

Naruszenie stosunków wodnych przez właściciela nieruchomości

Do naruszenia stosunków wodnych na gruncie może dojść, przykładowo, gdy właściciel nieruchomości dokona na niej pewnych czynności (np. wycinki drzew stanowiących zabudowę brzegów, wzniesie zabudowania, ogrodzenia, usypie wał ziemny itd.), albo też, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, pewnych działań nie dokona (nie usunie zwalonego drzewa, czy nie zabezpieczy osuwającej się ziemi, zobacz art. 29 ust. 2 ustawy).

Gdy wskutek tego działania lub zaniechania naruszone zostały stosunki wodne na gruncie ze szkodą dla nieruchomości sąsiedniej (tj. zmienił się poziom wód gruntowych, nastąpiło jej podtopienie, zmiana kierunku odpływu wody deszczowej itd.), wówczas art. 29 ust. 3 przewiduje drogę postępowania administracyjnego dla rozstrzygnięcia sporu. Stosownie do art. 29 ust. 3, „jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom”.

Stronie niezadowolonej z decyzji służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, według zasad ogólnych określonych w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego.

Z pewną szczególną sytuacją będziemy mieli do czynienia, gdy sprawcą zmiany stosunków wodnych na gruncie, które szkodliwie wpływają na nieruchomość sąsiednią, jest gmina (jako właściciel nieruchomości). Wówczas, z uwagi na fakt, iż stroną postępowania w trybie art. 29 ust. 3 byłaby gmina, reprezentowana, stosownie do art. 31 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t.Dz. U. 2001 r. Nr 142, poz. 1591), przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaś organem administracyjnym działającym w sprawie byłby wójt (burmistrz, prezydent miasta) tej samej gminy, zachodziłaby konieczność wyznaczenia innego organu do załatwienia sprawy na podstawie art. 25 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, to jest wójta (burmistrza, prezydenta miasta) innej gminy.

Moim zdaniem nie ma podstaw do wydawania pozwolenia wodno-prawnego, ale do uzgodnień w zakresie gospodarki wodnej – owszem. Tego może zażądać PINB. Organ może dokonać wizji lokalnej. To część procedury.