Bezrobotny bez prawa do zasiłku na zwolnieniu lekarskim

Pani Elwira jest zarejestrowana w urzędzie pracy bez prawa do zasiłku. Obecnie przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu zabiegu operacyjnego cieśni nadgarstka. Zwolnienie przysługuje jej na 3 miesiące. Po 90 dniach zostanie wyrejestrowana z urzędu pracy, ale wie, że po miesiącu może się ponownie zarejestrować jako bezrobotna. Chciałaby jednak wiedzieć, co w sytuacji, gdy dalej będzie na zwolnieniu lekarskim. Czy świadczenie przejmuje ZUS i czy pani Elwira może uzyskać rentę z powodu niezdolności do pracy?

Utrata statusu bezrobotnego po 90 dniach choroby

Zagadnienia, które poruszyła w swych pytaniach pani Elwira, znajdują opis w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z nią w pierwszej kolejności, jako zarejestrowana osoba bezrobotna, pani Elwira jest zobowiązana zgłosić brak gotowości do podjęcia zatrudnienia z powodu choroby. Rzeczywiście, jeżeli niezdolność do pracy wskutek choroby trwa nieprzerwalnie przez okres 90 dni, traci się status bezrobotnego z upływem ostatniego dnia wskazanego okresu. Do tego okresu wliczane są także przerwy między okresami niezdolności do pracy wynoszące mniej niż 30 dni kalendarzowych, ale jeśli są one dłuższe niż 30 dni, to termin 90-dniowy liczy się od nowa. Natomiast ubezpieczenie zdrowotne obowiązuje jeszcze przez 30 dni od momentu utraty statusu osoby bezrobotnej.

W związku z wykreślaniem z rejestru traci się ubezpieczenie zdrowotne opłacane przez urząd pracy, a tym samym prawo do świadczeń z publicznej opieki zdrowotnej. Można ubezpieczyć się samemu (ubezpieczenie dobrowolne), poprosić o to członka rodziny lub prezydenta miasta. Dopiero kiedy upłynie okres zwolnienia, pani Elwira może ponownie zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotna i odzyskać składkę zdrowotną płaconą z urzędu.

Warunki uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy

Co do renty. Aby uzyskać rentę, należy złożyć wniosek o ustalenie prawa do renty w najbliższym dla miejsca zamieszkania pani Elwira oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Prawo do świadczeń emerytalno-rentowych oraz ich wysokość ZUS ustala w oparciu o przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną. Przepisy te przewidują trzy podstawowe warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia, które są następujące:

• stwierdzenie niezdolności do pracy,
• powstanie tej niezdolności w odpowiednim czasie,
• posiadanie wymaganego stażu składkowego i nieskładkowego.

Badanie lekarza orzecznika ZUS

W pierwszej zatem kolejności należy uzyskać od lekarza orzecznika ZUS orzeczenia stwierdzającego niezdolność do pracy. Uprawniony lekarz wydaje taki dokument osobie, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. W orzeczeniu stwierdzającym niezdolność do pracy lekarz orzecznik określa:

1. stopień niezdolności (częściowa lub całkowita) – co ma wpływ na wysokość otrzymywanej renty,
2. datę powstania niezdolności do pracy (jeżeli będą problemy z jej ustaleniem, lekarz przyjmie jako datę powstania niezdolności do pracy datę złożenia wniosku o rentę,
3. trwałość lub przewidywany okres niezdolności do pracy (bezterminowy, gdy brak jest rokowań na poprawienie zdrowia lub terminowy na określony czas, przeważnie 5-letni) – od tego uzależniony jest okres, na jaki przyznane będzie świadczenie.

Orzeczenie stwierdzające niezdolność do pracy lekarz orzecznik wydaje na podstawie dokumentacji medycznej dołączonej do wniosku oraz na podstawie bezpośredniego badania osoby ubiegającej się o rentę. W tym celu ZUS wyznacza termin na wykonanie tych badań. Pani Elwira może taki termin zmienić, ale należy się nań stawić, ponieważ dwukrotne niestawienie się na badanie bez uzasadnionej przyczyny skutkuje tym, że ZUS zaprzestanie zajmowania się jej sprawą. Jeżeli jednak stan zdrowia pani Elwiry nie pozwałaby jej stawić się przed lekarzem orzecznikiem, można oczywiście wnosić o przeprowadzenie badania w miejscu zamieszkania. I jeszcze jedno, może się okazać, że lekarz orzecznik, po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną, dojdzie do wniosku, że stawiennictwo pani Elwira czy badanie na miejscu nie jest konieczne. W takiej sytuacji lekarz orzecznik wyda orzeczenie na podstawie samej dokumentacji medycznej dołączonej do wniosku o przyznanie renty.

Jeżeli pani Elwira nie zgadzałaby się z orzeczeniem, to w ciągu 14 dni od daty jego doręczenia może je zaskarżyć do właściwej komisji lekarskiej. Sprzeciw można wnieść za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na jej miejsce zamieszkania. Należy pamiętać, że niewykorzystanie drogi odwoławczej w ZUS spowoduje odrzucenie przez sąd odwołania opartego jedynie na orzeczeniu lekarza orzecznika.

Dopiero więc od decyzji ZUS-u przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

Wykazanie stażu pracy na potrzeby uzyskania renty

Kolejnym warunkiem dla przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy jest wykazanie stosownych okresów składkowych i nieskładkowych. Staż ten przedstawia się następująco:

• 1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
• 2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat,
• 3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat,
• 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Przy czym, jeżeli pani Elwira stała się niezdolna do pracy po ukończeniu 30 lat, nie musi posiadać 5 lat w 10 latach przed zgłoszeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli jest całkowicie niezdolna do pracy oraz udowodni 30 lat składkowych.

ZUS może przyznać rentę z tytułu niezdolności do pracy tylko wówczas, gdy niezdolność ta powstała w jednym z wymienionych w ustawie emerytalnej okresów składkowych lub nieskładkowych lub też nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, przy czym chodzi tu zasadniczo o okresy uwzględniane przy ustalaniu stażu ubezpieczeniowego.

Świadczenie pieniężne, renta z tytułu niezdolności do pracy, jest wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych od dnia powstania prawa do świadczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie renty.

Zespół cieśni nadgarstka może być chorobą zawodową, ale niestety obawiam się, że nie jest powodem do wystąpienia o rentę. Zasadniczo przy tego rodzaju dolegliwościach nie spełnia się wszystkich wymaganych przepisami warunków przyznania renty – nie jest się niezdolnym do pracy w związku z chorobą zawodową.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001