Bezprawne wykorzystanie zdjęć produktów na aukcjach Allegro

Rzeczywiście znalazł się Pan w trudnej i nieprzyjemnej sytuacji, gdyż ewidentnie ma tu miejsce kradzież Pańskiej własności intelektualnej. Na Pański problem należy spojrzeć wieloaspektowo, biorąc pod uwagę przepisy z różnych gałęzi prawa.

Ochrona autora zdjęć wynikająca z przepisów Prawa autorskiego

Najpierw należy zwrócić uwagę na przepisy ustawy – Prawo autorskie. Normuje ona zasady związane z każdym przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze utrwalonym w jakiejkolwiek postaci (art. 1 Prawa autorskiego). Nie ulega obecnie wątpliwości, że zdjęcia również stanowią przejaw twórczości i że podlegają ochronie takiej samej jak inne dzieła. Zgodnie z art. 16 Prawa autorskiego – prawa autorskie chronią nieograniczoną w czasie i przestrzeni więź twórcy z utworem, a więc ma on wyłączne prawo do autorstwa utworu, oznaczenia go swoim nazwiskiem, decydowania o udostępnieniu utworu publiczności, a także nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. W przedstawionej sytuacji naruszono Pańskie prawa osobiste, jak i majątkowe, zawarte w art. 17 Prawa autorskiego. Zgodnie z treścią tego przepisu twórcy przysługuje wyłączne prawo o korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Konkurencyjna firma wykorzystuje Pana dzieła i czerpie z tego korzyści majątkowe. Należy się więc za to odszkodowanie. Autorskie prawa majątkowe mogą być zbyte, ale oczywiście jedynie na podstawie umowy, uwzględniającej interesy obu stron.

Zgodnie z art. 78 Prawa autorskiego twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały naruszone, może domagać się dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a także odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia, natomiast na podstawie art. 79 można żądać nie tylko zaniechania naruszenia, ale także odszkodowania na zasadach ogólnych oraz wydania uzyskanych korzyści.

Przywłaszczenie autorstwa a odpowiedzialność karna

Należy również zwrócić uwagę na fakt, że mogło dojść do naruszenia przepisów powodujących odpowiedzialność karną, a mianowicie do naruszenia art. 115 i 116 Prawa autorskiego. Artykuł 115 stanowi: „Kto przywłaszcza sobie autorstwo lub wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 3”. Natomiast „kto bez uprawnienia rozpowszechnia cudzy utwór, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2, a gdy czyni to w celu osiągnięcia korzyści majątkowej [co miało miejsce niewątpliwie w tym przypadku] – do lat 3”.

Tutaj więc są dwie drogi – karna oraz cywilna, które się nie wykluczają. Wiem, że wysyłał Pan już wezwanie dotyczące naruszeń, jednak miało ono charakter bardziej ogólny, bez wskazywania, jakie konkretnie przepisy naruszono i możliwe, że nie wzięto go poważnie. Tak naprawdę są tutaj trzy możliwości: spróbowanie jeszcze raz wezwania ostatecznego podpisanego przez Pana lub przez pełnomocnika, albo też złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, jako że mogło dojść do złamania przepisów o charakterze karnym. Można również rozważyć naruszenie przepisów dotyczących ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Kradzież zdjęć jako czyn nieuczciwej konkurencji

Czyn nieuczciwej konkurencji został bardzo ogólnie określony w art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – jest to każde działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, gdy narusza ono interes innego przedsiębiorcy lub mu zagraża. Wyszczególniono w ustawie niektóre czyny nieuczciwej konkurencji, choć nie jest to wyliczenie wyczerpujące, a jedynie przykładowe. Mogą to być np.: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie.

W związku z tym, że czyn ten jest określony tak szeroko, można go różnie interpretować. W opisanej sprawie można ewentualnie zastanowić się, czy nie wprowadzono w ten sposób Pańskich klientów w błąd. Warto przywołać wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 27 stycznia 2017 r., sygn. akt I ACa 1578/15, gdzie Sąd uznał, że praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd wówczas, gdy działanie to w jakikolwiek sposób może spowodować podjęcie przez klienta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Nie mam pewności, czy Pana przypadek można również w ten sposób zakwalifikować.

Roszczenia poszkodowanego twórcy przed sądem

W przypadku sprawy sądowej może Pan jako przedsiębiorca złożyć następujące roszczenia, zgodnie z art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:

• zaniechania niedozwolonych działań;
• usunięcia skutków niedozwolonych działań;
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
• naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Ostatnia próba polubownego załatwienia sprawy albo droga sądowa

Można więc ostatecznie spróbować jeszcze raz załatwić sprawę polubownie albo też skierować sprawę cywilną do sądu lub też złożyć zawiadomienie o złamaniu przepisów karnych. W sprawie cywilnej można domagać się zaprzestania naruszeń, np. usunięcia zdjęć, złożenia odpowiedniego oświadczenia chociażby w postaci przeprosin, zapłaty zadośćuczynienia lub odszkodowania z powodu utraty zysków, i podobnie wygląda sytuacja, gdyby proceder owej firmy uznać za czyn nieuczciwej konkurencji. Niestety, nie można zagwarantować, ani też obiecać, że sprawa będzie szybka i nie będzie wymagała od Pana zachodu. Byłoby to możliwe jedynie wtedy, gdyby zdecydował się Pan na zatrudnienie pełnomocnika, który będzie za Pana działał w sprawie, ale jeśli zajdzie konieczność przesłuchania Pana – wówczas musiałby Pan wziąć udział chociaż w jednej rozprawie.