Bezpośrednia współpraca z zagraniczną firmą bez pośrednika, znamiona czynu nieuczciwej konkurencji

Kiedy działania przedsiębiorcy noszą cechy czynu nieuczciwej konkurencji

Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1233):

„1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

2. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

3. Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.

4. Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.

5. Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji także wówczas, gdy w chwili ich ujawnienia, wykorzystania lub pozyskania osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w okolicznościach określonych w ust. 4.

6. Wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa polegające na produkowaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, a także przywozie, wywozie i przechowywaniu w tych celach towarów stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli osoba dokonująca wskazanej czynności wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że właściwości towarów, w tym estetyczne lub funkcjonalne, proces ich wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane w następstwie czynu określonego w ust. 1, dokonanego w okolicznościach określonych w ust. 4.

7. Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli nastąpiło w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania.

8. Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem, w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi lub w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego, lub gdy ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.”

Pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa

Zgodnie z poglądami piśmiennictwa prawnego, „w krajowej literaturze i orzecznictwie informacje objęte tajemnicą określane były (a niekiedy są nadal) mianem know-how. W potocznym rozumieniu know-how oznacza zdolność, wiedzę, umiejętność osiągania określonego rezultatu lub prowadzenia działalności (zob. S. Sołtysiński [w:] System Prawa Własności Intelektualnej, t. 3, s. 63). W języku prawniczym przez długie lata pojęcie know-how oznaczało w zasadzie tajemnice o charakterze technicznym i technologicznym, których przedmiotem były zachowane w poufności wynalazki i projekty racjonalizatorskie, choćby ze względu na to, że przepisy z zakresu wynalazczości (aktualnie: własności przemysłowej) do takiej możliwości wprost się odnosiły (i odnoszą). Wskazywano na ich znaczenie gospodarcze, przyjmując z czasem, że pojęcie know-how obejmuje doświadczenia o charakterze technicznym i techniczno-organizacyjnym oraz doświadczenia o charakterze finansowym i handlowym przydatne do prowadzenia przedsiębiorstwa, które nie są związane z cyklem produkcyjnym (zob. R. Markiewicz, Umowy..., s. 35; A. Kopff, Konstrukcje..., s. 100; B. Gawlik, Umowa..., s. 5 i n.; E. Wojcieszko-Głuszko, Ochrona..., s. 16 i n.). Przy tym ujęciu wyodrębniano doświadczenia mające za przedmiot zarówno techniczną, jak i nietechniczną wiedzę, mającą znaczenie dla przedsiębiorstwa” (E. Nowińska [w:] K. Szczepanowska-Kozłowska, E. Nowińska, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2022, art. 11. lex).

Zakres ochrony interesów przedsiębiorcy

Ponadto „pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa obejmuje szeroki katalog informacji o zróżnicowanym charakterze. Prawo polskie przeszło w tym zakresie swoistą ewolucję od zamkniętego katalogu chronionych informacji po wprowadzenie otwartego katalogu informacji podlegających ochronie w 2002 r. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1926 r. wymieniała jedynie dwa rodzaje informacji: techniczne i handlowe. Ustawa z 1993 r. w pierwotnym brzmieniu wymieniała cztery rodzaje chronionych informacji, tj. informacje techniczne, technologiczne, handlowe i organizacyjne. W stanie sprzed nowelizacji komentowanej ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. według communis opinio (zob. E. Nowińska, M. du Vall, Komentarz do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Warszawa 2001, s. 89) przyjmowano, że wyliczenie tajemnic przedsiębiorstwa w art. 11 u.z.n.k. ma charakter zamknięty. Ochronie na gruncie ustawy podlegały zatem tylko wskazane w art. 11 rodzaje tajemnic, które łącznie składały się na pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa. Nowelizacja z dnia 5 lipca 2002 r. wprowadziła poważną zmianę w art. 11 ust. 4: dotychczasowy zamknięty katalog chronionych informacji został zastąpiony otwartym katalogiem »informacji posiadających wartość gospodarczą«. Zatem na gruncie obecnie obowiązującego art. 11 u.z.n.k. ochronie podlega każda informacja bez względu na jej charakter, a więc informacja handlowa, techniczna, technologiczna lub organizacyjna. Taką tezę potwierdza również uzasadnienie nowelizacji z dnia 5 lipca 2002 r., w którym czytamy, że: »W przepisach tych [tzn. komentowanej ustawy – A.M.] rozszerzono zakres ochrony interesów przedsiębiorcy, związanych z jego działalnością zawodową. Mianowicie ochroną tą objęto wszelkie informacje, mające dla przedsiębiorcy wartość gospodarczą, które przedsiębiorca uznał za poufne i zastosował wobec nich odpowiednie środki w celu utrzymania tych informacji w tajemnicy«. Obecnie ochronie podlega więc w szczególności informacja technologiczna (np. orzeczenie SN z dnia 13 lutego 2014 r., V CSK 176/13, LEX nr 1441477) system sprawdzania jakości, informacja techniczna (np. projekty nieopatentowanych rozwiązań technicznych, modele rozwiązań technicznych), informacja handlowa (np. lista dostawców, klientów, plany wydania książki przez wydawnictwo) (jak zauważył SA w Krakowie w orzeczeniu z dnia 11 czerwca 2003 r., I ACa 469/03, TPP 2004, nr 1-2, s. 157: »Poufne informacje o planach wydawniczych mogą przedstawiać samodzielną wartość handlową w relacjach z konkurencyjnymi dostawcami i z tego względu zachodzi potrzeba ochrony przed ich bezprawnym ujawnieniem i wykorzystaniem«), stosowane marże handlowe i rabaty (odmiennie jednak orzeczenie SA we Wrocławiu z dnia 29 maja 2013 r., I ACa 491/13, LEX nr 1416514), informacja organizacyjna (np. prognozy sprzedaży, system dystrybucji, procedury wewnętrzne, zasady organizacji i zarządzania, wynagrodzenia wypłacane pracownikom, szczegóły nowej oferty promocyjnej) – orzeczenie WSA w Warszawie z dnia 11 kwietnia 2014 r., II SA/Wa 2411/13, LEX nr 1467977. Należy jednak podkreślić, że projekt dyrektywy o ochronie know-how wyklucza z ochrony informacje nieistotne (trywialne), a więc takie, które nie zapewniają przewagi konkurencyjnej przedsiębiorcy i ich wykorzystanie nie zagraża interesowi tego przedsiębiorcy” (A. Michalak [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, wyd. II, red. M. Sieradzka, M. Zdyb, Warszawa 2016, art. 11. lex).

Bezpośrednia współpraca z niemieckim kontrahentem bez firmy pośredniczącej

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że pomimo iż nie ma Pan zawartej umowy z pośrednikiem, to z przepisów prawa wynika zakaz ujawnienia i wykorzystania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa pośrednika. Oczywiście, jeśli w bezpośredniej współpracy z zagranicznym kontrahentem nie będzie Pan naruszał wymienionego zakazu i nie wyrządzi Pan tym szkody u pośrednika, to nie ma formalnoprawnych przeszkód do prowadzenia takiej bezpośredniej współpracy z pominięciem pośrednika.