Aż 80 dni zaległego urlopu – jak obliczyć ekwiwalent za urlop?

Wypłata ekwiwalentu z tytułu niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości

Kwestię wypłat ekwiwalentu z tytułu niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości reguluje art. 171 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego brzmieniem „w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny”.

Odpowiadając na Pana pytanie o możliwe drogi postępowania: jeżeli pracodawca zechce rozliczyć się z Panem z zaległych urlopów poprzez udzielenie Panu urlopu w naturze, to należy podnieść, że na mocy art. 167¹, jeżeli w okresie wypowiedzenia pracodawca udzielił pracownikowi urlopu, pracownik jest obowiązany urlop ten wykorzystać. Należność za pozostałą, niewykorzystaną część urlopu pracodawca jest obowiązany wypłacić w formie ekwiwalentu.

Kumulacja urlopów wypoczynkowych z kilku lat

Przedmiotową sytuację w pewnym stopniu komplikuje przedstawiony przez Pana wymiar przysługującego Panu urlopu. Zgodnie z podaną przez Pana informacją przysługuje Panu 80 dni urlopu. Przyjmując brak zapisów w umowie o pracę przyznających Panu prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze wyższym niż przepisany (maksymalnie 26 dni), Pana urlop stanowi kumulację urlopów wypoczynkowych z kilku poprzednich lat. W związku z powyższym, aby podjąć działania zmierzające do wypłaty ekwiwalentu, zamiast wykorzystywać urlop w naturze, należy poruszyć parę kwestii.

Ciężkie naruszenie przez pracodawcę praw pracownika do urlopu wypoczynkowego

 Zgodnie z art. 163 w związku z art. 168 Kodeksu pracy pracodawca obowiązany jest udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo, nie później jednak niż do zakończenia pierwszego kwartału roku następującego po roku nabycia prawa do urlopu.

Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego na pracodawcy ciąży obowiązek dbania o wypełnienie dyspozycji przywołanego przepisu. Tym samym jeżeli pracodawca nie skierował Pana na urlop lub jego część (nawet wbrew Pańskiej woli), to naruszył przysługujące Panu prawa do wypoczynku.

W związku z powyższym pracodawcy grożą dwa rodzaje sankcji. Po pierwsze w razie kontroli inspekcji pracy na podstawie art. 282 Kodeksu pracy z tytułu naruszenia pracodawca będzie zobowiązany do zapłaty kary grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Na ten aspekt należy zwrócić uwagę, rozpatrując argumenty przemawiające za przyznaniem Panu prawa do ekwiwalentu (zamiast niechcianego przez Pana urlopu).

Rozwiązanie umowy ze względu na ciężkie naruszenie praw pracownika z wypłatą odszkodowania za okres wypowiedzenia przez pracodawcę

Po drugie ze względu na ciężkie naruszenie praw pracownika do wypoczynku przysługuje Panu – na podstawie art. 55 § 1¹ K.p. – prawo zmiany kwalifikacji oświadczenia o wypowiedzeniu na rozwiązanie umowy ze względu na ciężkie naruszenie praw pracownika z wypłatą odszkodowania za okres wypowiedzenia przez pracodawcę. Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia związane jest jednak z jednym istotnym ograniczeniem. Otóż na mocy art. 55 § 2 K.p. do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy stosuje się bezpośrednio zapis art. 52 § 2 K.p. ograniczający terminowo możliwość złożenia oświadczenia o rozwiązaniu. Zgodnie z brzmieniem przywołanego przepisu „rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (...) nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania (...) wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy”. Brak jest przy tym definicji, czy chodzi o moment zakończenia działań naruszających prawo pracownika, czy też ich rozpoczęcie, czy też inny prawem wskazany termin.

Przy całokształcie przywołanego przez Pana stanu faktycznego należy wskazać, że ponieważ musiał Pan zdawać sobie sprawę z liczby niewykorzystanych dni urlopu wypoczynkowego, a od zakończenia pierwszego kwartału również minął okres dłuższy niż miesiąc, sąd rozpatrujący ewentualne odwołanie od rozwiązania umowy bez wypowiedzenia miałby wystarczającą podstawę do orzeczenia o złożeniu oświadczenia o rozwiązaniu z naruszeniem przepisów prawa. Tym samym skorzystanie z tego prawa w Pana przypadku nie jest sugerowane.

Przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy

Zgodnie z art. 291 § 1 K.p. roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się z okresem 3 lat od daty ich wymagalności. Zgodnie z jednolitą linią orzeczniczą i doktryną prawo do urlopu wypoczynkowego staje się wymagalne z ostatnim dniem roku, w którym pracownik nabył do niego prawo.

W związku z powyższym prawo do urlopów, do których nabył Pan prawo wcześniej niż w 2005 r., jest przedawnione i nie ma Pan możliwości ich egzekucji na drodze sądowej. Oczywiście jako że zobowiązanie przedawnione staje się zobowiązaniem naturalnym w myśl prawa cywilnego, to jeżeli pracodawca dobrowolnie spełni zobowiązanie (tj. przyzna urlop wypoczynkowy bądź ekwiwalent z powyższego tytułu), to nie będzie mu przysługiwało roszczenie o zwrot uiszczonych należności.

Przedawnienie roszczeń, co oczywiste, nie umniejsza przewinienia pracodawcy (tj. nieudzielenia urlopu w terminie) i ewentualnego obowiązku zapłaty kary grzywny wskazanej powyżej.

Odnosząc się do kolejnych Pana pytań, pragnę podnieść, co następuje.

Sposób wyliczenia ekwiwalentu

Jeżeli chodzi o sposób wyliczenia ekwiwalentu, to należy wskazać, że liczy się go analogicznie do wynagrodzenia za okres pozostawania na urlopie wypoczynkowym. Zasady te wymienione są w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (j.t. Dz. U. z 1997 r. Nr 2, poz. 14 z późn. zm.).

Zwolnienie lekarskie w trakcie okresu wypowiedzenia

Odnosząc się do Pana ostatniego pytania (dotyczące zwolnienia lekarskiego w trakcie okresu wypowiedzenia), to należy wskazać, że ponieważ nastąpiło złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem, umowa nie może być przedłużona przez pozostawanie pracownika na zwolnieniu lekarskim. Przy braku odwołania oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem i jego przyjęcia przez stronę drugą nie istnieją przesłanki do przedłużenia trwania umowy, a tym samym umowa ulegnie definitywnemu rozwiązaniu z zakończeniem okresu wypowiedzenia.

Co do wpływu zwolnienia lekarskiego na rozpoczęty urlop wypoczynkowy, pragnę zaznaczyć, że zgodnie z art. 165 oraz 166 Kodeksu pracy, jeżeli urlop nie został rozpoczęty, pracodawca obowiązany jest do udzielenia całości urlopu, a jeżeli urlop już trwa, to pracownikowi należy się w terminie późniejszym część urlopu niewykorzystana ze względu na chorobę.

Jeżeli – jak zostało wskazane w stanie faktycznym – okres zwolnienia trwałby do końca okresu wypowiedzenia, to zgodnie z uprzednio przywoływanym art. 171 Kodeksu pracy pracodawca będzie obowiązany do zapłaty ekwiwalentu za urlop niewykorzystany.