Anonimowe donosy – czy to zniesławienie?

Uporczywe nękanie przez anonimowe donosy

Uważam, że w opisanej sytuacji (przysyłania anonimowych donosów na Pani temat) powinna Pani złożyć doniesienie na policję lub do prokuratury.

Uporczywe nękanie, tzw. stalking, jest przestępstwem penalizowanym przez ustawodawcę w art. 190a § 1 Kodeksu karnego (K.k.).

Zgodnie z powołanym wyżej przepisem: „kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Powyższe przestępstwo należy do przestępstw materialnych, co oznacza, że aby można było mówić o jego popełnieniu, konieczne jest wystąpienie skutku w postaci wzbudzenia u pokrzywdzonego uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia lub istotnego naruszenia jego prywatności. Stąd, składając doniesienie, winna Pani ujawnić swoje obawy oraz poczucie zagrożenia bezpieczeństwa.

Ściganie tego przestępstwa następuje na wniosek, tzn. że aby organy ścigania mogły wszcząć i przeprowadzić postępowanie karne, konieczny jest Pani wyraźny wniosek o ściganie.

Po złożeniu doniesienia o składaniu anonimowych donosów na Pani temat zostanie Pani przesłuchana w charakterze świadka.

Warto pamiętać, że w przypadku skazania za stalking sąd obok kary pozbawienia wolności może orzec środek karny polegający na obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakazie kontaktowania się z określonymi osobami, czy zakazie zbliżania się do określonych osób.

Na czym polega przestępstwo zniesławienia?

Nadto powyższy czyn wypełnia równocześnie znamiona przestępstwa zniesławienia.

Przestępstwo zniesławienia zostało określone w art. 212 K.k. Polega ono na tym, że sprawca przypisuje innemu podmiotowi negatywnie oceniane właściwości lub postępowanie, co może doprowadzić do poniżenia ofiary w opinii publicznej bądź narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Przedmiotem ochrony jest tu zatem dobre imię, pozytywne wyobrażenie o wartości danego człowieka u innych.

Sprawcę można skutecznie pociągnąć do odpowiedzialności karnej, jeśli udowodnimy, że jego zachowanie wypełnia wszystkie znamiona przestępstwa określone w art. 212 K.k., a mianowicie:

• sprawca naruszył dobro prawne chronione przez art. 212 K.k., czyli dobre imię pokrzywdzonego, poprzez zarzucenie mu negatywnych właściwości, np. lenistwa, niekompetencji, uzależnienia od alkoholu czy innych środków odurzających, brak przyzwoitości,

• sprawca pomówił pokrzywdzonego o jakieś negatywne cechy, niesłusznie zarzucił coś pokrzywdzonemu, oskarżył go o coś, posądził; zniesławienie może być dokonane w każdej formie, np. werbalnie, za pomocą pisma, wizerunkiem, karykaturą, gestem;

• powyższe uczynił w obecności osoby trzeciej, tak że osoba trzecia te obelgi słyszała, przy czym pomówienie nie musi mieć wcale charakteru publicznego, wystarczy że choć jeszcze jedna osoba poza pokrzywdzonym była świadkiem jego pomówienia;

• powyższe mogło przynajmniej obiektywnie wywołać skutek w postaci poniżenia pokrzywdzonego, narażenia go na utratę zaufania potrzebnego do zajmowanego przez niego stanowiska; przy tym dla przypisania odpowiedzialności sprawcy nie jest konieczne, by te skutki rzeczywiście nastąpiły – wystarczy, że zachowanie sprawcy stworzyło prawdopodobieństwo wystąpienia takich skutków w odczuciu społecznym;

• sprawca działał umyślnie, tzn. chciał pomówić daną osobę.

Co grozi za naruszenie dobrego imienia?

Przestępstwo to zagrożone jest:

• karą grzywny od 10 do 360 stawek dziennych; dzienna stawka musi wynieść co najmniej 10 zł lub

• karą ograniczenia wolności od 1 miesiąca do 12 miesięcy – polegającą na wykonywaniu pracy społecznej pod nadzorem bądź potrąceniu wynagrodzenia, lub

• karą pozbawienia wolności od miesiąca do 1 roku.

Przestępstwo zniesławienia ścigane jest z oskarżenia prywatnego, zatem aby sprawca został pociągnięty do odpowiedzialności karnej, Pani, jako pokrzywdzona, musi wnieść do sądu prywatny akt oskarżenia.

W celu wszczęcia postępowania karnego przeciwko sprawcy należy zatem:

1. wnieść do sądu prywatny akt oskarżenia (akt oskarżenia należy złożyć do sądu w 2 egzemplarzach),
2. określić sąd, do którego kieruje się akt; sądem właściwym będzie wydział karny sądu rejonowego okręgu, w którym popełniono przestępstwo,
3.  wskazać oskarżonego – jego tożsamość oraz adresy zamieszkania.

Prywatny akt oskarżenia o zniesławienie

Pismo należy zatytułować: „prywatny akt oskarżenia o popełnienie przestępstwa z art. 212 K.k.”.

Nadto w akcie należy:

• określić zarzucany oskarżonemu czyn, czyli popełnienie przestępstwa zniesławienia, tj. występku z art. 212 K.k.,
• wskazać dowody, na których opiera się swoje oskarżenie, np. powołać na okoliczność pomówienia świadków, wnieść o przeprowadzenie dowodu z przedmiotowych listów.

Do prywatnego aktu oskarżenia trzeba też załączyć dowód wpłaty zryczałtowanej równowartości wydatków. Opłata ta wynosi obecnie 300 zł. Sąd może (ale nie musi) zwolnić z całości lub z części kosztów sądowych, jeśli wykaże się, że ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów wpłacenie tej kwoty byłoby dla oskarżyciela prywatnego i jego rodziny zbyt uciążliwe. W tym celu do wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych załączyć należy wypełnione oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.

Jeśli sąd nie zwolni z kosztów sądowych, wpłaconą opłatę można odzyskać od oskarżonego tylko w razie:

• jego skazania,
• warunkowego umorzenia postępowania lub
• umorzenia postępowania ze względu na znikomą szkodliwość czynu (jest to kwestia ocenna).

W powyższych sytuacjach sąd zasądzi bowiem od oskarżonego zwrot poniesionych przez Panią kosztów postępowania.

Natomiast w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania z innych przyczyn niż znikoma szkodliwość czynu – koszty procesu obciążają oskarżyciela prywatnego (pokrzywdzonego).

Przed rozprawą główną sąd ma obowiązek wyznaczenia postępowania pojednawczego, na którym wezwie strony do zawarcia ugody. Jeśli ani Pani, ani Pani ewentualny obrońca nie stawicie się bez usprawiedliwionej przyczyny na posiedzenie pojednawcze, sąd przyjmie, że odstąpiła Pani od oskarżenia, i postępowanie umorzy. Trzeba zatem pamiętać, że na to posiedzenie należy się stawić pod rygorem umorzenia wszczętego postępowania.

W razie pojednania sąd postępowanie umorzy – w tym przypadku wszystkie strony zostaną obciążone kosztami procesu w zakresie poniesionym, chyba że w umowie postanowią inaczej.

Jeśli nie dojdzie do pojednania, sąd wyznaczy termin rozprawy, na którą Pani (lub przynajmniej Pani obrońca – oczywiście jeśli w ogóle zostanie ustanowiony) musi się stawić, chyba że usprawiedliwi Pani należycie swoją nieobecność stosownym zaświadczeniem lekarza sądowego. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo powoduje również w tym przypadku umorzenie postępowania.

Zadośćuczynienie za krzywdę w związku z naruszeniem dóbr osobistych

Informuję, że istnieje możliwość wystąpienia przeciwko sprawcy na drogę postępowania cywilnego o zadośćuczynienie za krzywdę w związku z naruszeniem dóbr osobistych na podstawie art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego. W myśl powołanego przepisu ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia poszkodowany może także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Można również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Ochrona dóbr osobistych przysługuje jedynie przed działaniem bezprawnym. Bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, z porządkiem prawnym oraz z zasadami współżycia społecznego.