Anonim do opieki społecznej a odpowiedzialność karna

Czy anonim z fałszywym oskarżeniem jest przestępstwem pomówienia?

Podstawę prawną opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego (K.k.) oraz Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.).

W Pani ocenie doszło do zniesławienia Pani osoby. Zgodnie z art. 212 § 1 K.k. kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Zasadą jest, iż każdy podmiot korzysta z domniemania, iż jego zachowanie, działanie jest uczciwe i zgodne z zasadami. Ustawodawca posługuje się zwrotem „zarzucać”, „posądzać” lub „oskarżać”. Powyższe wskazuje, iż sprawca swoim zachowaniem, dla wypełnienia przesłanek przestępstwa stypizowanego w art. 212 K.k., przypisuje pomawianemu negatywne zachowanie, które w swych skutkach może doprowadzić do utraty zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu. Z tego rodzaju sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie.* Pani ktoś zarzucił nienależytą opiekę nad małoletnim dzieckiem, co skutkowało wszczęciem kontroli w Pani domu.

Poszukiwanie nadawcy pomawiającego anonimu

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż czyn z art. 212 K.k. ścigany jest z oskarżenia prywatnego. W mojej ocenie jedyną szansą jest wskazywanie, iż w sprawie występuje interes społeczny w poszukiwaniu nadawcy anonimu przez policję, prokuraturę z urzędu.

W przedmiotowej sprawie możemy mieć do czynienia z występowaniem interesu społecznego. O ingerencji prokuratora powinien decydować nie tyle większy ładunek społecznej szkodliwości czynu, ile to, czy oznaczone przestępstwo prywatnoskargowe jednocześnie narusza interes całego społeczeństwa. W tej sytuacji ucierpieć mogło nie tylko dobro dziecka, ale także niepotrzebnie powiadomiono organa państwowe, których zadaniem jest ochrona interesu małoletnich.

Na potwierdzenie powyższego przytoczyć należy stanowisko wyrażone w literaturze przedmiotu, zgodnie z którym „dla oceny, czy interes społeczny wymaga ingerencji prokuratora w sprawy o przestępstwa prywatnoskargowe, istotne są zarówno okoliczności dotyczące: czynu (np. okoliczność, że czyn bulwersuje opinię publiczną; poważne szkody moralne wywołane np. zniesławieniem), sprawcy (np. wyjątkowa jego niepoprawność), jak też pokrzywdzonego (np. brak jego aktywności ze względu na nieporadność życiową wynikającą z podeszłego wieku, choroby, kalectwa itp. – zob. K. Marszał, Ingerencja prokuratora w ściganie przestępstw prywatno-skargowych w polskim procesie karnym, Warszawa 1980, s. 27-33; P. Hofmański i inni, Kodeks, s. 298-299).”

Oskarżenie o przestępstwo pomówienia

Ściganie powyższego przestępstwa odbywa się z oskarżenia prywatnego. Oskarżycielem prywatnym jest pokrzywdzony, który wnosi i popiera oskarżenie o przestępstwo ścigane w trybie prywatnoskargowym (art. 59 § 1 K.p.k.). Opłata od prywatnego aktu oskarżenia wynosi 300 zł i wnoszona jest po wezwaniu przez sąd oskarżyciela, tj. Pani, do wpłaty tej kwoty lub z chwilą wniesienia prywatnego aktu oskarżenia. W sytuacji wniesienia prywatnego aktu oskarżenia wskazać należy, iż pierwsza rozprawa ma charakter posiedzenia pojednawczego, na którym sędzia wzywa strony do zawarcia ugody na określonych warunkach, uprzednio ustalonych przez strony postępowania. W sytuacji kiedy ugoda nie zostanie zawarta sprawa zostaje skierowana na rozprawę i przeprowadzane są wszystkie czynności procesowe.

Ustalenie nadawcy anonimu wysłanego do opieki społecznej

W chwili obecnej bez ustalenia nadawcy anonimu nie ma Pani możliwości skierowania prywatnego aktu oskarżenia do sądu, co także uzasadnia podjęcie czynności z urzędu, z uwagi na interes społeczny. Złożone przez Panią zawiadomienie będzie zatem inicjowało czynności podejmowane przez policję lub prokuraturę. Zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa może Pani złożyć ustanie lub pisemnie na Komendzie / Komisariacie Policji lub w pisemnie w prokuraturze. Osobiście jestem zwolennikiem pisemnego zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa, albowiem wówczas na spokojnie może Pani opisać wszytki okoliczność zdarzenia, które w Pani ocenie wypełnia znamiona czynu zabronionego.

Należy jednak przygotować się na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia, albowiem prokuratura notorycznie, nie przeprowadzając czynności w sposób należyty, wydaje postanowienia jak wyżej. Postępowanie karne nie jest jednak związane z żadnymi opłatami, dlatego w mojej ocenie warto spróbować. Niczym Pani nie ryzykuje, a może jedynie zyskać. Nadto proszę zaważyć, iż Pani działanie spowoduje także, że OPS otrzyma sygnał, iż nie czuje się Pani winna, co z kolei spowoduje, iż w razie przychodzenia dalszych anonimów, relacja OPS-u będzie odpowiednio słabsza, albo żadna.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555