Alkoholizm i przemoc fizyczna męża a podział majątku

Przesłanki do orzeczenia rozwodu

Sąd orzeka rozwód po wysłuchaniu stron i po przeprowadzeniu postępowania. Najważniejsze dla decyzji sądu jest wystąpienie odpowiednich przesłanek pozytywnych koniecznych dla rozwiązania małżeństwa i jednocześnie brak przesłanek negatywnych.

Orzeczenie rozwodu następuje wyrokiem sądu, który zapada w razie ustalenia, że doszło między małżonkami do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia i nie zachodzą negatywne przesłanki orzeczenia rozwodu. Zupełny rozkład pożycia oznacza, że ustały więzi łączące małżonków, a mianowicie więź emocjonalna (istnienie uczucia), fizyczna (współżycie) i gospodarcza (prowadzenie wspólnie gospodarstwa domowego). Za trwały rozkład przyjmuje się natomiast taki, który trwa na tyle długo, że nie rokuje szans na powrót małżonków do pożycia.

Nie zawsze konieczne jest dla uzyskania rozwodu, by całkowicie ustała więź gospodarcza, może się bowiem zdarzyć, że mimo nieistnienia pozostałych więzi małżonkowie nadal wspólnie zamieszkują, czy spłacają zobowiązania, które wspólnie wcześniej zaciągnęli. Takie częściowe istnienie więzi gospodarczej nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu rozwodu.

Tak więc jeżeli pomiędzy Panią a mężem ustały wszelkie więzi i ma to charakter trwały – sąd dojdzie do wniosku, że nie ma szans na ich odbudowę, zapewne rozwiąże małżeństwo. Jednak ważne jest też, aby sąd nie dopatrzył się przeszkód, które uniemożliwią orzeczenie rozwodu.

Przeszkody w orzeczeniu o rozwiązaniu małżeństwa

Przeszkody w orzeczeniu o rozwiązaniu małżeństwa to tzw. przesłanki negatywne, czyli takie, przy których zaistnieniu sąd nie może orzec o rozwodzie. Przesłanki negatywne zawarte są w przepisach prawnych i służą do obrony zagrożonego małżeństwa. Należą do nich:

1. Dobro wspólnych małoletnich dzieci – w Pani sytuacji ta przesłanka nie wystąpi, ponieważ nie posiada Pani małoletnich dzieci.
2. Wyłączna wina małżonka, który żąda rozwodu – w Pani sytuacji ta przesłanka również nie wystąpi, bowiem to nie Pani ponosi winę za rozkład małżeństwa, tylko Pani mąż.
3. Choroba małżonka – tutaj także nie będzie miała ta przesłanka miejsca, ponieważ, jak rozumiem, Pani mąż jest zdrowy fizycznie jak i psychicznie.

Jeżeli więc między Panią a mężem nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, nie macie Państwo nieletnich dzieci, nie zostanie Pani wskazana jako wyłącznie winna rozpadu małżeństwa, mąż nie jest ciężko chory (ani fizycznie ani psychicznie), to sąd zapewne rozwiąże Państwa związek małżeński.

Żądania w zakresie orzeczenia winy za rozkład małżeństwa

Sąd ponadto, orzekając rozwód, orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie, wówczas następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Wyrok rozwodowy może zatem nastąpić:

• bez orzekania o winie,
• z orzeczeniem winy jednego z małżonków,
• z orzeczeniem winy obu stron
• lub z uznaniem, że żaden z małżonków nie ponosi tej winy.

Strona w postępowaniu sądowym może modyfikować swoje żądania w zakresie orzeczenia winy, aż do prawomocności wyroku.

O winie małżonka może przesądzać w szczególności nadużywanie alkoholu, inne uzależnienia, przemoc, zdrada, porzucenie, niezaspokajanie zawinione potrzeb rodziny. Żądanie uznania współmałżonka winnym rozkładu pożycia wiąże się z koniecznością przedstawienia dowodów na tę okoliczność.

Postępowanie sądowe w takiej sprawie zazwyczaj trwa dłużej niż w przypadku żądania rozwodu bez orzekania o winie, konieczne jest bowiem przeprowadzenie szeregu dowodów potwierdzających ową winę.

Jak udowodnić na sprawie o rozwód winę małżonka?

Środkami dowodowymi mogą być zarówno zeznania samych stron, jak i świadków, ale także zdjęcia, nagrania audio i wideo, SMS-y, notatki z interwencji policji, wyrok o znęcanie się nad rodziną, obdukcje, zaświadczenia lekarskie, zaświadczenia o pobytach na izbie wytrzeźwień, listy, rachunki i wszelkie inne dokumenty, z których wynikają okoliczności wskazywane przez stronę postępowania.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt opisanej przez Panią sytuacji, wskazać należy, iż w mojej ocenie istnieją duże szanse na orzeczenie rozwodu z winy Pani męża i o takie rozstrzygnięcie powinna Pani wnosić w pozwie rozwodowym. Alkoholizm Pani męża i przemoc fizyczna oraz psychiczna względem Pani i dzieci jak najbardziej uzasadnia orzeczenie winy Pani męża w rozpadzie małżeństwa.

Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków a obowiązek alimentacyjny względem małżonka niewinnego

Powinna Pani mieć także na uwadze, że rozwiązanie małżeństwa przez rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków niesie za sobą doniosłe skutki, w szczególności w sferze obowiązków alimentacyjnych. Jeżeli bowiem jedna strona zostanie uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia, a rozwód pociągnie za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej drugiego z małżonków, jako strony niewinnej, sąd na jej żądanie może orzec, że strona wyłącznie winna obowiązana jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka, chociażby nie znajdował się on w niedostatku. Jednym słowem – zasądzi alimenty. Oznacza to, że po rozwodzie z winy Pani męża będzie Pani mogła wystąpić do niego o alimenty na siebie, nawet wówczas gdy nie będzie Pani żyła w niedostatku.

Czy przy podziale majątku po rozwodzie są uwzględniane dzieci?

Co się zaś tyczy podziału majątku po rozwodzie to w pierwszej kolejności wskazać należy, iż Państwa majątek będzie dzielony wyłącznie między Panią a mężem. Państwa dorosłe dzieci nie będą uczestniczyć w tym postępowaniu.

Z chwilą wejścia w związek małżeński między małżonkami powstaje wspólność ustawowa, chyba że zawarli oni małżeńską umowę majątkową. W małżeństwie, w którym panuje ustawowa wspólność majątkowa, istnieją trzy masy majątkowe: majątek wspólny oraz dwa majątki osobiste (żony i męża). O przynależności danego przedmiotu decydują tu względy obiektywne, a nie wola małżonków.

Do majątku wspólnego – zgodnie z wolą ustawodawcy – należą przedmioty majątkowe nabyte przez obojga małżonków lub jednego z nich w czasie trwania wspólności ustawowej, chyba że dany przedmiot z mocy ustawy należy do majątku osobistego małżonka (art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – K.r.io.).

Przez pojęcie „przedmioty majątkowe” należy rozumieć własność i inne prawa rzeczowe (a więc przykładowo użytkowanie wieczyste, służebność gruntowa, służebność drogi koniecznej, posiadanie, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu), a także wierzytelności czy ekspektatywę (tj. oczekiwanie prawne) nabycia określonego przedmiotu majątkowego w przyszłości (na skutek zajścia określonego zdarzenia prawnego).

Składniki majątku wspólnego małżonków

Ustawodawca w § 2 art. 31 K.r.io. wskazał trzy przykładowe składniki, które należą do majątku wspólnego małżonków, a mianowicie:

• pobrane wynagrodzenie za pracę lub z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, choćby przedsiębiorstwo wchodziło w skład majątku osobistego jednego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego i majątku osobistego;
• środki zgromadzone na otwartym lub pracowniczym funduszu emerytalnym każdego z małżonków.

Składniki majątku osobistego każdego z małżonków

Zgodnie natomiast z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.io.) „do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”.

Jak zatem wynika z przepisów darowizna gospodarstwa rolnego uczyniona na Pani rzecz i męża, o której pisze Pani w pytaniu, weszła do majątku osobistego każdego z małżonków, czyli darowizna, jeżeli była zrobiona po równo na Panią i męża, to po połowie weszła do majątku osobistego zarówno Pani, jak i męża i nie będzie podlegała podziałowi po rozwodzie.

Jak uregulować sprawy związane z podziałem majątku po rozwodzie?

Co do takiego podziału, jak Pani zaproponowała, jak najbardziej wchodzi w grę. Jeżeli między Panią a mężem będzie zgoda, to możecie spisać stosowną umowę przed notariuszem, w której uregulujecie sprawę podziału majątku, tak jak chcecie. Jeżeli jednak nie dojdziecie Państwo do porozumienia, to sprawę podziału majątku będzie musiał rozstrzygnąć sąd. Oczywiście jeżeli to Pani pierwsza złoży wniosek do sądu, powinna Pani wskazać taki podział majątku, aby był dla Pani korzystny. Wówczas ostatecznie sprawę rozstrzygnie sąd.

Na koniec dodam, że bez rozwodu sąd może orzec eksmisję małżonka jedynie w przypadkach wyjątkowych, gdy swoim rażąco nagannym postępowaniem małżonek uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Z pewnością alkoholizm i znęcanie się nad członkami rodziny jest takim rażąco nagannym postępowaniem, chociaż ostateczna decyzja należeć będzie do sądu. Sąd orzeknie, czy Pani mąż będzie musiał wyprowadzić się i czy będzie mu się należał lokal socjalny. Jeżeli sąd orzeknie, że mąż znęcał się nad Panią, wówczas lokal socjalny nie będzie mu przysługiwał. Jeżeli zaznaczy Pani w pozwie o eksmisję, iż domaga się eksmisji z powodu przemocy w rodzinie, wówczas taka sprawa jest rozpoznawana priorytetowo w ciągu 1 miesiąca.