Alimenty a nazwisko dziecka

Połączenie roszczeń alimentacyjnych z żądaniem ustalenia ojcostwa

Alimenty nie zależą od nazwiska dziecka. Bez względu na to, czy dziecko będzie nosić nazwisko ojca, czy nie – może on czerpać jakieś korzyści z tego, że ma dziecko – ulgi, dofinansowania, zapomogi. Może, ale nie musi (aby mieć pewność, konieczna byłaby znajomość prawa w Norwegii w tym zakresie).

Według uregulowania przyjętego w art. 143 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie: K.r.o.) w sytuacji, gdy ojcostwo mężczyzny, który nie jest mężem matki, nie zostało ustalone, zarówno dziecko, jak i matka mogą dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem tylko jednocześnie z dochodzeniem ustalenia ojcostwa. Dlatego też konieczne jest połączenie roszczeń alimentacyjnych z żądaniem ustalenia ojcostwa. Do roszczeń związanych z ustaleniem ojcostwa należy również roszczenie o pokrycie wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie połogu. Poza tym matka może jeszcze dochodzić żądania pokrycia innych wydatków lub szczególnych strat majątkowych, jeżeli wskutek ciąży lub porodu je poniosła (art. 141 K.r.o.).

Przeprowadzenie rozprawy o ustalenie ojcostwa bez obecności powoda

Według art. 455 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie: K.p.c.) rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej ze stron. To sprawia, że w pozwie o ustalenie ojcostwa zbędny jest wniosek o przeprowadzenie rozprawy także w nieobecności powoda.

W razie niestawienia się pozwanego i niewzięcia przez niego udziału w rozprawie sąd wydaje wyrok zaoczny, jednakże art. 339 § 2 K.p.c. nie ma tu zastosowania (art. 431 w związku z art. 458 § 1 K.p.c.). Oznacza to, że sąd obowiązany jest sprawdzić prawdziwość twierdzeń strony powodowej o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą.

Sąd może zarządzić przeprowadzenie – przez wyznaczoną osobę – wywiadu środowiskowego w celu ustalenia warunków, w jakich żyją i wychowują się dzieci (art. 434 K.p.c. w związku z art. 458 § 1 K.p.c.).

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 K.p.c. sąd obowiązany jest nadać wyrokowi zasądzającemu alimenty rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu, lecz tylko w odniesieniu do rat płatnych po wytoczeniu powództwa, natomiast co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa – za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące. Zgłoszenie wniosku w tym przedmiocie nie jest więc konieczne, ale celowe, gdyż przypomina sądowi o obowiązku wynikającym z ustawy. Wniosek o nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności jednak należy ograniczyć do roszczenia o alimenty, gdyż orzeczeniu o ustaleniu ojcostwa rygor ten nie może być nadany, a wyrokowi zasądzającemu roszczenia matki – jeżeli nie zachodzą przesłanki z art. 333 § 1 pkt 2 i 3 K.p.c. – nie nadaje się rygoru z urzędu. Może on być nadany na wniosek, gdy wykazane zostaną przesłanki wymienione w art. 333 § 3 K.p.c.

Właściwość sądu w sprawach o ustaleni ojcostwa i roszczeń z tym związanych

Do rozpoznania spraw o ustalenie ojcostwa i roszczeń z tym związanych właściwe są sądy rejonowe (art. 16 i 17 pkt 1 K.p.c.). Pozew w takiej sprawie można wnieść do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla pozwanego albo też do sądu właściwości przemiennej, tj. właściwego według miejsca zamieszkania powoda (art. 32 K.p.c.).

Jeżeli natomiast brak jest podstaw do wytoczenia powództwa według przepisów o właściwości ogólnej (gdy pozwany nie ma miejsca zamieszkania ani miejsca pobytu w kraju), to powództwo należy wytoczyć wyłącznie według miejsca zamieszkania powoda (art. 42 K.p.c.).

Jak wysokich alimentów żądać od ojca na dziecko i od czego to zależy?

Jeśli chodzi o wysokość alimentów: na tle obowiązku alimentacyjnego i zakresu świadczeń alimentacyjnych przyjęto, że „art. 133 § 1 K.r.o. nakłada obowiązek alimentacyjny na rodziców dziecka” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1967 r.; sygn. akt II CR 88/67, OSNCP 1967/9/168). Ponadto „małoletnie dzieci mają w zasadzie prawo do utrzymania na takim poziomie, na jakim żyją rodzice.” (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 1956 r.; sygn. akt III CR 919/55, OSN 1957/3/74), przy czym „zakres świadczeń alimentacyjnych zależy – zgodnie z art. 135 § 1 K.r.o. – od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Należy przy tym stwierdzić, że pojęcie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz pojęcie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, pozostają we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, w szczególności przy ustalaniu wysokości alimentów przez sąd” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1985 r.; sygn. akt III CRN 341/84).

Zakres obowiązku alimentacyjnego

Co prawda „zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1975 r.; sygn. akt III CRN 48/75). Przy tym jednak rodzice jako zobowiązani do alimentacji dzieci winni dzielić z nimi nawet niezbędne środki własnego utrzymania – jak orzekł Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 1 lipca 1954 r. (sygn. akt I CR 214/54, BMS 1955/5). I wówczas „górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 K.r.o.), chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji”, jak wynika z treści orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1972 r. (sygn. akt III CRN 470/ 71, GSiP 1972/9).

Wysokość alimentów na kilkumiesięczne dziecko

Alimenty na ośmiomiesięczne dziecko mogą wynosić 400-1000 zł, dokładna kwota zależy od możliwości zarobkowych rodziców i potrzeb dziecka. Należy wykazać wszelkie potrzeby – lekarzy, witaminy, szczepionki, basen, zabawki, nie tylko jedzenie i pieluchy. Do tego nie ograniczają się potrzeby dzieci.

O nazwisku dziecka może zadecydować sąd.

Władza rodzicielska w przypadku sądowego ustalenia ojcostwa nie przysługuje ojcu z samego prawa, lecz może mu być przyznana orzeczeniem sądu. Rozstrzygnięcie w przedmiocie tej władzy powinno być podyktowane dobrem dziecka i interesem społecznym. Sąd powinien wszechstronnie zanalizować stosunek ojca do dziecka, zainteresowanie się jego losem przed procesem, wzajemny stosunek rodziców oraz kwalifikacje moralne ojca.

Przyznanie władzy rodzicielskiej w wyroku ustalającym ojcostwo

O przyznaniu władzy rodzicielskiej w zasadzie rozstrzyga sąd w wyroku ustalającym ojcostwo. Jeśli jednak sąd o tym nie orzeknie, może to uczynić później sąd opiekuńczy w odrębnym postępowaniu, z tym jednak zastrzeżeniem, że przesłanką warunkującą przyznanie władzy rodzicielskiej przez ten sąd jest zmiana okoliczności w stosunku do stanu, jaki był podstawą wydania wyroku ustalającego ojcostwo.

O przyznaniu władzy rodzicielskiej w wyroku ustalającym ojcostwo sąd orzeka z urzędu i ewentualne oświadczenia stron nie mają charakteru procesowego ani formy żądań, które stanowiłyby przedmiot rozstrzygnięcia sądowego. Jeżeli na przykład matka dziecka czy pozwany zgłaszają wniosek o przyznanie mu władzy rodzicielskiej, to będzie to tylko sugestia dla sądu. Nie przychylając się do tych wniosków, sąd w sentencji wyroku nie oddala ich.

W tej sytuacji nie zasługuje na aprobatę stanowisko H. Haaka, który przyjmuje, że nie ma przeszkód, by orzeczenie w przedmiocie władzy rodzicielskiej było wydane na wniosek. Stanowiska tego nie uzasadnia przytoczony przez niego argument, że sąd ustalający ojcostwo działa w istocie jako sąd opiekuńczy, stosuje się zatem w tym zakresie odpowiednio przepisy o postępowaniu nieprocesowym (art. 506 K.p.c.; por. H. Haak, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, s. 41).

Na tle redakcji art. 93 § 2, zwłaszcza zawartego w nim zwrotu „przyzna mu ją sąd”, praktyka sądów co do orzekania o władzy rodzicielskiej w wyroku ustalającym ojcostwo nie jest jednolita. Niektóre sądy orzekają o tej władzy w każdym przypadku, a więc zarówno wtedy, gdy władzę tę ojcu przyznają, jak i wtedy, gdy mu jej nie przyznają. Inne natomiast w sensie negatywnym o władzy nie orzekają.

Jeśli chodzi o kredyt – tak, może Pani notarialnie uzyskać oświadczenie, o które Pani pyta. Jeśli były partner przestanie spłacać kredyt, będzie Pani mogła iść do sądu. Jednak jeśli chce Pani to potraktować jako pożyczkę – trzeba odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych. Lepsze jest zobowiązanie – ojciec dziecka uznaje dług (należy opisać, jakie były okoliczności zaciągnięcia pożyczki w banku) i zobowiązuje się go spłacać.

Jeśli uzyska Pani dobrowolne poddanie się egzekucji – taki zapis umieszcza notariusz w umowie – nie trzeba nawet iść do sądu. W takim wypadku wystarczy klauzula wykonalności i skierowanie sprawy do komornika.