Alimenty a brak kontaktu z ojcem

Brak kontaktu z ojcem a podwyższenie alimentów

To, że adres zamieszkania ojca Pani syna jest nieznany, nie oznacza, że syn nie może starać się o podwyższenie alimentów. Przepisy prawa zawierają rozwiązania, które pozwalają na prowadzenie sprawy, mimo że adres pozwanego jest nieznany.

Brak kontaktu z ojcem dziecka spowoduje, oczywiście, przedłużenie postępowania o podwyższenie alimentów, ale nie sprawi, że sąd odrzuci pozew.

W ewentualnej sprawie o podwyższenie alimentów syn może działać samodzielnie – jest osobą pełnoletnią. Z chwilą osiągnięcia pełnoletniości wygasła władza rodzicielska, jaka przysługiwała Pani nad synem. Nie jest już Pani przedstawicielem ustawowym syna.

Może Pani reprezentować syna w toku postępowania na podstawie pełnomocnictwa procesowego udzielonego Pani przez syna.

Jak złożyć pozew o podwyższenie alimentów mimo nieznanego miejsca zamieszkania ojca?

Pozew o podwyższenie alimentów – zgodnie z art. 32 Kodeksu postępowania cywilnego – można złożyć w sądzie rejonowym miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Tak więc Pani syn może złożyć pozew w sądzie swojego miejsca zamieszkania mimo braku kontaktu z ojcem.

W pozwie o podwyższenie alimentów syn powinien zaznaczyć, że miejsce zamieszkania ojca jest nieznane, a pozew powinien zawierać wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu.

Stosownie do art. 143 Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, to do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika doręczenie może nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający.

Natomiast według art. 144 § 1 K.p.c. przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie ojcostwa i o związane z tym roszczenia przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.

Jak wynika z powyższych przepisów, Pani syn, składając pozew, powinien w nim uprawdopodobnić, że miejsce pobytu jego ojca jest nieznane. Oznacza to, że syn powinien wskazać, że nie utrzymuje kontaktów z ojcem, nie zna jego adresu zamieszkania, nie ma możliwości ustalenia samodzielnie tego adresu.

Jednak powyższych okoliczności sąd może nie przyjąć, że miejsce pobytu ojca syna jest nieznane, i może wezwać syna do uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanego jest nieznane.

Wniosek do Departamentu Centralnych Ewidencji Państwowych MSWiA o udostępnienie informacji meldunkowych dotyczących ojca pozwanego o alimenty

Jeżeli sąd prześle synowi takie wezwanie, syn może zwrócić się z wnioskiem do Departamentu Centralnych Ewidencji Państwowych MSWiA (ul. Pawińskiego 17/21, 02-106 Warszawa) o udostępnienie informacji meldunkowych dotyczących ojca Pani syna.

Do wniosku syn powinien dołączyć wezwanie sądu do uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu ojca jest nieznane (ewentualnie wezwanie do wskazania miejsca zamieszkania ojca), osoba wnioskująca o wydanie danych musi bowiem przedstawić dokumenty poświadczające, iż ma interes prawny w uzyskaniu danych.

Syn może wystąpić do Departamentu już przed wszczęciem postępowania o podwyższenie alimentów. Wówczas do wniosku o udostępnienie danych powinien dołączyć odpis wyroku sądowego o alimentach, który to odpis wyroku będzie potwierdzał interes prawny lub faktyczny w uzyskaniu danych dotyczących zameldowania ojca Pani syna.

Szczegółowe informacje na temat udostępniania danych przez Departament Centralnych Ewidencji Państwowych MSWiA oraz stosowne formularze wniosku znajdzie Pani na stronie internetowej MSWiA.

Jeżeli na podstawie danych z MSWiA nie będzie można ustalić miejsca pobytu ojca Pani syna, sąd ustanowi kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu. Przed ustanowieniem kuratora sąd wezwie syna do wskazania kandydata na takiego kuratora. Najlepiej będzie, jeżeli syn wskaże jako kandydata osobę z rodziny swojego ojca – jego rodzica, rodzeństwo itp.

Jeżeli nie znają Państwo danych członków rodziny ojca dziecka, to można wnioskować, by sąd ustanowił kuratorem pracownika sądu.

Ustanowienie członka bliskiej rodziny strony postępowania jako kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu

Tu muszę wskazać, iż z mojej praktyki wynika, że ustanowienie członka bliskiej rodziny strony postępowania jako kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu bardzo często sprawia, że nieznany z miejsca pobytu „odnajduje się”. Wynika to z tego, że osoby z bliskiej rodziny strony, ustanowione kuratorem, niechętnie pełnią tę funkcję (często błędnie myślą, że będą odpowiadały za zobowiązania osób, które reprezentują) i potrafią wpłynąć na stronę, dla której zostały ustanowione kuratorem, aby osobiście stawiła się w sądzie.

Jak z powyższego wynika, Pani syn ma możliwość ustalenia miejsca zamieszkania ojca, a jeżeli takie miejsce jest nieznane – syn ma możliwość prowadzenia sprawy o podwyższenie alimentów, mimo że miejsce pobytu ojca jest nieznane.

W pozwie o podwyższenie alimentów Pani syn powinien wskazać, do jakiej kwoty chce podwyższenia alimentów, a także przedstawić poprzednie orzeczenie o alimentach, które chce podwyższyć (sąd, data, sygnatura).

Jak uzasadnić pozew o podwyższenie alimentów?

W uzasadnieniu pozwu syn powinien wskazać, że od czasu zasądzenia alimentów w poprzednim postępowaniu koszty jego uzasadnionych potrzeb wzrosły i kwota 300 zł nie wystarcza na zaspokojenie jego uzasadnionych potrzeb. Powinien również wykazać, że mimo pełnoletniości nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. W tym celu do pozwu powinien dołączyć zaświadczenie ze szkoły o tym, że kontynuuje naukę.

W pozwie syn powinien wykazać, jakie są jego uzasadnione potrzeby: koszty wyżywienia, ubrania, nauki, wypoczynku, rozwijania zainteresowań, mieszkania itp. Najlepiej będzie, jeżeli do pozwu jako załączniki dołączy dokumenty potwierdzające te koszty – rachunki, faktury itp.

Jeżeli chce Pani reprezentować syna w czasie postępowania, to syn powinien do pozwu dołączyć pełnomocnictwo procesowe, w którym upoważni Panią, jako matkę, do reprezentowania go w sądzie. Pełnomocnictwo to może mieć formę zwykłą, pisemną.

Wystąpienie do komornika o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych

Prócz powództwa o podwyższenie alimentów warto, moim zdaniem, wystąpić do komornika (może być komornik miejsca zamieszkania syna) z wnioskiem o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

Po pierwsze, komornik posiada środki, które umożliwią ustalenie miejsca pobytu ojca dziecka – może zwrócić się do ZUS czy urzędu skarbowego o informację, czy ojciec syna odprowadza składki czy podatki, dzięki czemu można ustalić np., gdzie pracuje ojciec dziecka.

Czy wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerywa bieg przedawnienia świadczeń alimentacyjnych?

Po drugie, wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerywa bieg przedawnienia świadczeń alimentacyjnych. W czasie trwania postępowania bieg przedawnienia będzie zawieszony.

Tu należy pamiętać, że stosownie do art. 137 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat 3.

Jeżeli ojcu dziecka przysługiwała władza rodzicielska nad synem, to do przedawnienia roszczeń alimentacyjnych będzie miał zastosowanie art. 121 pkt 1 Kodeksu cywilnego, stosownie do którego bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej.

Jeżeli ojciec dziecka był pozbawiony władzy rodzicielskiej nad synem, to wówczas może się okazać, że część jego roszczeń alimentacyjnych się przedawniła. To, czy w takiej sytuacji nastąpiło przedawnienie, będzie zależało od tego, kiedy zakończyło się postępowanie egzekucyjne prowadzone poprzednio przez komornika na Pani wniosek. Jeżeli zakończyło się dawniej niż przed 3 laty (a ojciec był pozbawiony władzy rodzicielskiej), to może się okazać, że Pani syn będzie mógł skutecznie dochodzić zaległych alimentów tylko za poprzedzający okres 3 lat.

Zawiadomienie do prokuratury przestępstwa niealimentacji

Ponieważ uporczywe uchylanie się od płacenia alimentów jest przestępstwem (art. 209 Kodeksu karnego), Pani syn powinien rozważyć wniesienie do prokuratury (może być właściwa ze względu na miejsce zamieszkania syna) zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez jego ojca przestępstwa niealimentacji. W toku ewentualnego postępowania w prokuraturze prokurator może podjąć czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania ojca syna.

W ewentualnym zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niealimentacji Pani syn powinien wskazać ostatnio znany mu adres zamieszkania ojca, orzeczenie sądowe ustalające alimenty, a także wskazać, że mimo wyroku ojciec nie płaci alimentów.

Jeżeli dochód w Pani rodzinie nie przekracza 725 zł na osobę, to Pani syn może zwrócić się do gminy, w której zamieszkuje, o wypłatę alimentów z przywróconego funduszu. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują bowiem osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo – w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej – do ukończenia przez nią 25 roku życia.

Warunkiem koniecznym do uzyskania alimentów z funduszu będzie m.in. dołączenie zaświadczenia organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne (komornika) o bezskuteczności egzekucji, zawierające informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz o działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów. 

Moim zdaniem warto starać się o podwyższenie alimentów, a także o egzekucję alimentów nawet w sytuacji, gdy okazałoby się, że egzekucja alimentów jest bezskuteczna (np. ojciec syna nie ma żadnego majątku, nie pracuje, nie ma żadnego oficjalnego dochodu itp.).

Jak wspomniałem powyżej, wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerywa bieg przedawnienia, a w czasie trwania postępowania przedawnienia – ulega zawieszeniu.

Za jakiś okres, mimo obecnej bezskuteczności egzekucji, może się okazać, że ojciec syna nabył w spadku jakiś majątek lub podjął pracę, otrzymał darowiznę itp. Może się więc okazać, że ojciec dziecka będzie dysponował majątkiem, z którego syn będzie mógł zaspokoić zaległe alimenty.